Zullen ministers Brouns en Coppieters verantwoordelijk zijn voor een Belgisch statiegeldsysteem op maat van supermarkten, of voor een doeltreffend systeem?
[Persbericht, vrijdag 25/04/2025]
Het is een feit: België moet, net als alle andere Europese lidstaten, tegen 2029 statiegeld invoeren op plastic blikjes en flesjes. Dit is een grote stap voorwaarts volgens de Statiegeldalliantie, maar het huidige voorstel voor een Belgisch systeem is nog niet bevredigend. De Statiegeldalliantie legt uit waarom.
Statiegeld wordt eindelijk erkend als onvermijdelijk
De Statiegeldalliantie is verheugd dat de Interregionale Verpakkinsgcommissie (IVC), die namens de gewesten zorgt voor een uniform verpakkingsbeleid in België, bevestigt dat ‘het absoluut zeker is [dat België] statiegeld zal moeten invoeren’. Vlaams minister van leefmilieu Jo Brouns maakte hetzelfde punt afgelopen januari: het behalen van de Europese doelstellingen voor selectieve inzameling is “onmogelijk zonder statiegeld”. Na jaren van proefprojecten en studies is het hoog tijd om actie te ondernemen.
Gemak voor supermarkten, lasten voor de rest
Maar waar de Statiegeldalliantie het probleem ziet, is in het systeemvoorstel, dat is geformuleerd in een “masterplan” door de IVC en onlangs voorgesteld aan de gewestelijke overheden. Een voorstel voor een hybride systeem dat nergens anders bestaat. Een “Belgisch compromis” dat extreem complex zou zijn, ongetwijfeld inefficiënt en niemand tevreden zou stellen. Tenminste, niet de consumenten, die met een ingewikkeld systeem zouden worden geconfronteerd: ze zouden een smartphone moeten hebben en daarmee unieke codes moeten scannen. Of ze zouden het terug kunnen brengen naar een winkel - maar niet alle winkels, alleen de kleintjes - of naar openbare vuilnisbakken - maar niet overal. Ingewikkeld, dus. Ook niet voor de drankenproducenten, die zouden moeten betalen voor een dubbel systeem. En zeker niet voor de kleine winkels op de hoek, restaurants of steden en gemeenten, die de last van het inzamelen zouden moeten dragen. Een last die de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en haar Waalse equivalent, de UVCW, al jaren categorisch afwijzen.
De enige winnaars van dit voorstel zouden de grootste winkelbedrijven zijn, die geen verantwoordelijkheid zouden hebben in het systeem en geen verpakkingen hoeven in te zamelen. En dit ondanks het feit dat Europa hun deelname aan de inzameling van statiegeldverpakkingen verplicht stelt. Om aan de Europese inzameldoelstellingen te voldoen, zijn supermarkten als retourpunt onmisbaar — net zoals in de succesvolle statiegeldsystemen bij onze buurlanden. Bovendien zijn ze logische retourpunten, want daar gaan consumenten naartoe om hun verpakkingen te kopen.
En dan hebben we het nog niet eens over het feit dat de complexiteit van het systeem het risico met zich meebrengt dat het zijn primaire doel mist: het verminderen van zwerfvuil. Het grootste risico van zo'n ingewikkeld systeem is dat het gewoon niet zou werken. En dat is jammer, aangezien de statiegeldsystemen van onze buren de hoeveelheid drankverpakkingen in het zwerfvuil met 80% verminderen.
Een beslissing die niet achter gesloten deuren kan worden genomen
Volgens de Statiegeldalliantie bewijzen de proefprojecten en studies die we tijdens de vorige legislatuur hebben uitgevoerd dat digitale systemen niet efficiënter zijn dan het statiegeldsysteem dat onze buren gebruiken, maar wel veel complexer.
Volgens Chloé Schwizgebel, woordvoerster van de Statiegeldalliantie, “moeten de kabinetten van ministers Brouns en Coppieters ervoor zorgen dat er tijdens hun ambtstermijn een inclusief en effectief statiegeldsysteem wordt ingevoerd. Wat we op dit moment zien is een systeem dat op maat gemaakt is voor supermarkten en voorbijgaat aan de eisen van het middenveld en die van steden en gemeenten”. Daarom heeft de Alliantie onlangs openlijk opgeroepen om het middenveld te betrekken bij het opstellen van het nieuwe verpakkingsbeleid, met inbegrip van zendingen. Om ervoor te zorgen dat er rekening wordt gehouden met hun concrete voorstellen en belangen en om te voorkomen dat er een systeem ontstaat dat alleen de supermarkten tevreden stelt.
De Statiegeldalliantie roept daarom ministers van leefmilieu Jo Brouns en Yves Coppieters op om niet langer te proberen het wiel opnieuw uit te vinden, maar om het algemeen belang te verdedigen. Door een systeem in te voeren dat al vele jaren door onze buren wordt beproefd. Een systeem dat perfect compatibel is met selectieve inzamelsystemen. Doen ze dat niet, dan zijn ze verantwoordelijk voor de invoering van een systeem dat ten laste komt van kleine bedrijven en lokale overheden, terwijl de grote supermarkten buiten schot blijven.
Over de Statiegeldalliantie
Sinds 2018 heeft de Statiegeldalliantie honderden milieuorganisaties, landbouwfederaties, consumentenverenigingen, steden en gemeenten samengebracht om Belgische en Nederlandse beleidsmakers op te roepen om statiegeld op plastic blikjes en flesjes in te voeren.
Perscontact : Chloé Schwizgebel, woordvoerder
+31 643288231
