Met de ervaring van de Nederlandse buren en van andere buurlanden heeft België alle troeven in handen om vanaf de lancering in 2025 het meest succesvolle statiegeldsysteem van Europa in te voeren.
zaterdag 1 april wordt, na 20 jaar strijd, blikjes eindelijk onderdeel van het Nederlandse statiegeldsysteem. Een geweldig resultaat dankzij de sterke steun van de vele gemeenten, organisaties bedrijven en politieke partijen. We zijn er trots op dat deze overwinning ook te danken is aan alle 1.300 Nederlandse en Belgische partners van de Statiegeldalliantie,, die meededen met campagnes en acties.
In Nederland nam staatssecretaris Stientje van Veldhoven (D66) nam in februari 2021 het besluit tot statiegeld op blikjes.. De uitbreiding van het systeem naar blikjes ging op 31 december zou beginnen. Maar de industrie stelde ze eenzijdig 3 maanden uit uit,. Het statiegeld op blik gaat zaterdag 1 april eindelijk van start. Het Nederlandse systeem is dan afgestemd op de meeste andere Europese systemen waarin ook metalen verpakkingen zijn opgenomen.
Dit is een geweldige prestatie die grotendeels is ondersteund door de vele acties en de steun van de meer dan 1.300 partners van de Alliantie, zowel in Nederland als in België. In België staan meer dan de helft van de Belgische gemeenten, alsook organisatiesen bedrijven achter de vlag van de Statiegeldalliantie. De Yes We Can-campagne die we lanceerden voor de invoering van statiegeld in beide landen, kreeg veel bijval. Dit hielp zeker mee aan het Nederlandse besluit om statiegeld op blikjes in te voeren.
Het is wel belangrijk te onthouden dat de weg naar een alomvattend systeem in Nederland niet gemakkelijk is geweest. Het Nederlandse systeem moet ook nog worden verbeterd om een van de best presterende statiegeldsystemen te worden en alle milieuvoordelen te plukken die een dergelijk systeem kan opleveren.
Bepaalde gebreken in het ontwerp en de uitvoering van het Nederlandse systeem voor kleine plastic flessen hebben gevolgen voor de doeltreffendheid. Nederland constateert een aanzienlijke maar niet optimale afname van die flessen in het zwerfafval. Deze belemmeringen zullen naar verwachting ook gevolgen hebben voor de doeltreffendheid van het statiegeld op blikjes.
Het goede nieuws is dat België bij de invoering van zijn statiegeldsysteem voor alle plastic flessen en blikjes kan leren van de ervaringen van zijn buren. Zo kan het in 2025 een effectief systeem invoeren. Hieronder volgen enkele lessen die uit het Nederlandse systeem kunnen worden getrokken.
Zet een terugnameplicht in de statiegeldwetgeving. Er is geen terugnameplicht in de Nederlandse statiegeldwetgeving, wat wel gebruikelijk is in alle best presterende Europese statiegeldsystemen. Bij gebrek aan een dergelijke verplichting heeft de industrie veel tijd verspild met hun eigen experimentele plan om de blikjes in te zamelen met machines buiten de supermarkt. Daarmee probeerden zij een alternatief voor het bekende Return-to-Retail-model af te dwingen,. Toen dit plan geen resultaat opleverde, stelde de industrie eenzijdig de uitbreiding van statiegeld op blikjes met drie maanden uit.
Het gebrek aan terugnameplicht leidt er ook toe dat consumenten in bioscopen of tankstations hun geld niet terug krijgen. Dat maakt het systeem minder handig . Een eenvoudige oplossing voor dit euvel is het opnemen van deze "terugnameplicht" in de statiegeldwetgeving, die ervoor zorgt dat alle verkooppunten statiegeldverpakkingen terugnemen en het statiegeld aan de consument teruggeven. Deze verplichting kan uiteraard worden aangevuld met een vrijstelling voor kleinere detailhandelszaken. Het is essentieel dat consumenten hun geld op alle verkooppunten kunnen terugkrijgen, omdat dit hun positieve gedrag stimuleert.
Voer vanaf het begin een volledig systeem in voor flessen én blikjes. De sequentiële aanpak van de invoering van het systeem in Nederland - eerst op kleine plastic flessen en vervolgens op blikjes - bleek onnodig complex en zette de deur open voor tal van implementatieproblemen. Bovendien beperkt een ruimer toepassingsgebied van de opgenomen verpakkingen ook het risico dat producenten overschakelen op alternatief materiaal om geen statiegeld te hoeven betalen.
Zorg voor een hoog genoeg statiegeldbedrag. Een hoog genoeg statiegeldbedrag geeft een sterk signaal af aan consumenten, helpt hen nieuw gedrag aan te nemen en moedigt hen aan de verpakking terug te brengen om hun geld terug te krijgen (Eunomia, 2012). De verpakking heeft namelijk nog waarde waardoor deze niet in het zwerfafval terechtkomt. Nederland heeft gekozen voor een statiegeldbedrag van 15 cent voor kleine plastic flesjes en blikjes, wat lager is dan het bestaande bedrag voor grote flessen (25 cent). Aangezien het precies die kleinere verpakkingen zijn, die meer "on-the-go" worden geconsumeerd, en die meestal in het zwerfvuil terechtkomen, moet de consument een effectieve financiële prikkel krijgen om ze terug te brengen. In Duitsland zit er 25 eurocent op alle drankverpakkingen en wordt 98% teruggebracht.
Die lessen komen overeen met de essentiële kenmerken van een goed statiegeldsysteem dat wij ondersteunen.
Met de ervaring van de Nederlandse buren en van andere buurlanden heeft België alle troeven in handen om vanaf de lancering in 2025 het meest succesvolle statiegeldsysteem van Europa in te voeren. Het zal dan eindelijk het probleem van verpakkingen in het zwerfafval serieus aanpakken en toewerken naar een echte circulaire economie, door hoogwaardige recycling mogelijk te maken en de deur open te zetten voor hergebruiksystemen. Statiegeld in België, Yes We Can!
Volg onze campagne ook op social media