Elk flesje en blikje telt: 30% minder opruimwerk als er statiegeld zou zijn

Bijna een derde van het afval dat verschillende vrijwilligers opruimden tijdens de Lenteschoonmaak en de Grand Nettoyage, had kunnen worden voorkomen door statiegeld. Dat blijkt uit de resultaten van ‘Elk flesje en blikje telt’, de campagne van de Statiegeldalliantie tijdens de jaarlijkse periode van opruimacties.

Vorige maand trokken opnieuw tienduizenden vrijwilligers door straten, parken en natuurgebieden in heel België. Gewapend met vuilniszakken en grijpstokken maakten ze hun buurt schoon. Maar hoe zinvol blijft al dat opruimwerk, als een groot deel van het zwerfvuil gemakkelijk zou kunnen voorkomen? 

Daarom riep de Statiegeldalliantie dit jaar op tot extra actie. Tijdens opruimacties verzamelden deelnemers de plastic flesjes en blikjes in een aparte zak – een eenvoudige, maar krachtige manier om de omvang van het probleem zichtbaar te maken.

Flesjes en blikjes: bijna één derde van het zwerfvuil 

Uit eerdere metingen van OVAM weten we dat flesjes en blikjes 35% van het volume van zwerfvuil uitmaken. De resultaten van deze actie bevestigen dat: bij opruimacties waar flesjes en blikjes apart werden ingezameld, bestond 29,08% van het ingezamelde volume uit deze drankverpakkingen.

Dat betekent: bijna een derde van de tijd en energie van vrijwilligers gaat jaarlijks naar het opruimen van afval dat makkelijk te vermijden is – met statiegeld. Zonder structurele maatregelen blijft het dweilen met de kraan open.

Vrijwilligers doen het vuile werk – letterlijk

Hoewel Be WaPP stelt dat het zwerfvuil in het algemeen licht lijkt af te nemen, blijven blikjes en plastic flessen het straatbeeld vervuilen. Terwijl producenten buiten schot blijven, zijn het de vrijwilligers die elk jaar opnieuw de gevolgen aanpakken. Uit eerder onderzoek blijkt dat zwerfvuilvrijwilligers jaarlijks 17% van al het zwerfvuil in Vlaanderen opruimen (Mooimakers, 2025).

In verschillende gemeenten in Vlaanderen en Wallonië werden opruimacties georganiseerd en de flesjes en de blikjes apart verzameld. In één gemeente werden alle drankverpakkingen zelfs afzonderlijk geteld. De inzet van de vrijwilligers maakt het probleem tastbaar én zichtbaar. Het toont aan hoeveel werk we jaarlijks kunnen besparen als statiegeld er eindelijk komt.

a photo of cans found in litter, laid out on the ground

De boodschap is helder: ook België heeft statiegeld nodig

Inmiddels hebben al 18 landen in Europa een succesvol statiegeldsysteem. In buurlanden zoals Duitsland is statiegeld al jaren geleden ingevoerd, en bewezen succesvol. Daar wordt meer dan 98% van alle flesjes en blikjes weer ingeleverd en dus niet op straat gegooid. Ook in Nederland is statiegeld succesvol, daar liggen sinds de invoering van statiegeld op blikjes 80% minder blikjes op straat (bron). Om de flesjes en blikjes in het zwerfvuil effectief aan te pakken, zal België een statiegeldsysteem moeten invoeren.

Wat nu?

De actie ‘Elk flesje en blikje telt’ bracht niet alleen het probleem in kaart, maar bewees ook dat verandering mogelijk is – als de politiek meebeweegt. Daarom roept de Statiegeldalliantie alle beleidsmakers op: voeg de daad bij het woord en voer statiegeld in op alle drankverpakkingen.

 Want zolang er geen statiegeld is, blijft elk blikje en flesje tellen.

Zullen ministers Brouns en Coppieters verantwoordelijk zijn voor een Belgisch statiegeldsysteem op maat van supermarkten, of voor een doeltreffend systeem?

[Persbericht, vrijdag 25/04/2025]

Het is een feit: België moet, net als alle andere Europese lidstaten, tegen 2029 statiegeld invoeren op plastic blikjes en flesjes. Dit is een grote stap voorwaarts volgens de Statiegeldalliantie, maar het huidige voorstel voor een Belgisch systeem is nog niet bevredigend. De Statiegeldalliantie legt uit waarom.

Statiegeld wordt eindelijk erkend als onvermijdelijk

De Statiegeldalliantie is verheugd dat de Interregionale Verpakkinsgcommissie (IVC), die namens de gewesten zorgt voor een uniform verpakkingsbeleid in België, bevestigt dat ‘het absoluut zeker is [dat België] statiegeld zal moeten invoeren’. Vlaams minister van leefmilieu Jo Brouns maakte hetzelfde punt afgelopen januari: het behalen van de Europese doelstellingen voor selectieve inzameling is “onmogelijk zonder statiegeld”. Na jaren van proefprojecten en studies is het hoog tijd om actie te ondernemen. 

Gemak voor supermarkten, lasten voor de rest

Maar waar de Statiegeldalliantie het probleem ziet, is in het systeemvoorstel, dat is geformuleerd in een “masterplan” door de IVC en onlangs voorgesteld aan de gewestelijke overheden. Een voorstel voor een hybride systeem dat nergens anders bestaat. Een “Belgisch compromis” dat extreem complex zou zijn, ongetwijfeld inefficiënt en niemand tevreden zou stellen. Tenminste, niet de consumenten, die met een ingewikkeld systeem zouden worden geconfronteerd: ze zouden een smartphone moeten hebben en daarmee unieke codes moeten scannen. Of ze zouden het terug kunnen brengen naar een winkel - maar niet alle winkels, alleen de kleintjes - of naar openbare vuilnisbakken - maar niet overal. Ingewikkeld, dus. Ook niet voor de drankenproducenten, die zouden moeten betalen voor een dubbel systeem. En zeker niet voor de kleine winkels op de hoek, restaurants of steden en gemeenten, die de last van het inzamelen zouden moeten dragen. Een last die de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en haar Waalse equivalent, de UVCW, al jaren categorisch afwijzen. 

De enige winnaars van dit voorstel zouden de grootste winkelbedrijven zijn, die geen verantwoordelijkheid zouden hebben in het systeem en geen verpakkingen hoeven in te zamelen. En dit ondanks het feit dat Europa hun deelname aan de inzameling van statiegeldverpakkingen verplicht stelt. Om aan de Europese inzameldoelstellingen te voldoen, zijn supermarkten als retourpunt onmisbaar — net zoals in de succesvolle statiegeldsystemen bij onze buurlanden. Bovendien zijn ze logische retourpunten, want daar gaan consumenten naartoe om hun verpakkingen te kopen.

En dan hebben we het nog niet eens over het feit dat de complexiteit van het systeem het risico met zich meebrengt dat het zijn primaire doel mist: het verminderen van zwerfvuil. Het grootste risico van zo'n ingewikkeld systeem is dat het gewoon niet zou werken. En dat is jammer, aangezien de statiegeldsystemen van onze buren de hoeveelheid drankverpakkingen in het zwerfvuil met 80% verminderen.

Een beslissing die niet achter gesloten deuren kan worden genomen

Volgens de Statiegeldalliantie bewijzen de proefprojecten en studies die we tijdens de vorige legislatuur hebben uitgevoerd dat digitale systemen niet efficiënter zijn dan het statiegeldsysteem dat onze buren gebruiken, maar wel veel complexer. 

Volgens Chloé Schwizgebel, woordvoerster van de Statiegeldalliantie, “moeten de kabinetten van ministers Brouns en Coppieters ervoor zorgen dat er tijdens hun ambtstermijn een inclusief en effectief statiegeldsysteem wordt ingevoerd. Wat we op dit moment zien is een systeem dat op maat gemaakt is voor supermarkten en voorbijgaat aan de eisen van het middenveld en die van steden en gemeenten”. Daarom heeft de Alliantie onlangs openlijk opgeroepen om het middenveld te betrekken bij het opstellen van het nieuwe verpakkingsbeleid, met inbegrip van zendingen. Om ervoor te zorgen dat er rekening wordt gehouden met hun concrete voorstellen en belangen en om te voorkomen dat er een systeem ontstaat dat alleen de supermarkten tevreden stelt. 

De Statiegeldalliantie roept daarom ministers van leefmilieu Jo Brouns en Yves Coppieters op om niet langer te proberen het wiel opnieuw uit te vinden, maar om het algemeen belang te verdedigen. Door een systeem in te voeren dat al vele jaren door onze buren wordt beproefd. Een systeem dat perfect compatibel is met selectieve inzamelsystemen. Doen ze dat niet, dan zijn ze verantwoordelijk voor de invoering van een systeem dat ten laste komt van kleine bedrijven en lokale overheden, terwijl de grote supermarkten buiten schot blijven.

Over de Statiegeldalliantie

Sinds 2018 heeft de Statiegeldalliantie honderden milieuorganisaties, landbouwfederaties, consumentenverenigingen, steden en gemeenten samengebracht om Belgische en Nederlandse beleidsmakers op te roepen om statiegeld op plastic blikjes en flesjes in te voeren. 

Perscontact : Chloé Schwizgebel, woordvoerder

pers@statiegeldalliantie.org

+31 643288231

Het middenveld mag niet genegeerd worden bij de herziening van de Belgische verpakkingsakkoord

[Persbericht]

Belgische burgers helpen de industrie om meer dan 50kg verpakkingen per jaar te recycleren. 17% van het zwerfvuil in Vlaanderen wordt opgeruimd door zwerfvuilvrijwilligers. Toch hebben ze geen inspraak in hoe het verpakkingsbeheer de komende jaren zal vorm krijgen. Middenveldorganisaties roepen Minister Brouns en het Interregionaal Verpakkingscommissie op om hen niet te negeren bij de herziening van de Belgische verpakkingswetgeving.

De Belgen zijn kampioenen in sorteren. Dat is waar de industrie al jaren prat op gaat. Fost Plus, de producentenorganisatie voor verpakkingen, meldt dat elke Belg in 2023 meer dan 50 kg aan verpakkingen gerecycleerd heeft: 15,5 kg papier en karton, 28,5 kg glas en 17,7 kg PMD-verpakkingen. Deze fantastische inspanning van burgers toont aan dat zij een belangrijke rol spelen in het duurzame beheer van verpakkingen. Maar, ondanks deze rol wordt het maatschappelijk middenveld, bestaande uit consumentenverenigingen, milieu- en sociale organisaties, ten onrechte buiten het beleid voor verpakkingsbeheer gehouden. 

België moet ingrijpende veranderingen doorvoeren om te voldoen aan de nieuwe Europese verordening inzake verpakking en verpakkingsafval (PPWR). Er komen doelstellingen voor preventie en hergebruik, statiegeld zal worden ingevoerd, en meer. De betrokkenheid van de burger, die een cruciale rol speelt in het geheel, is een voorwaarde voor het slagen van deze operatie. En de klok tikt. De nieuwe Europese regels worden van kracht in augustus 2026. 

Herziening verpakkingsakkoord moet met het middenveld

Sinds 1994 wordt het verpakkingsbeheer gecoördineerd door een “Interregionale Samenwerkingsakkoord” (ISA). De drie gewesten - milieuministeries en de betrokken administraties - moeten het eens worden om dit akkoord te herzien, zodat de verpakkingsregelgeving in heel België op uniforme wijze wordt uitgevoerd. 

Tot op heden is het maatschappelijk middenveld niet betrokken geweest bij de herziening van deze overeenkomst. Het wordt niet geïnformeerd of geraadpleegd. Daarom heeft een coalitie van organisaties - onder wie Testaankoop, Bond Beter Leefmilieu, de Statiegeldalliantie en Herwin - een brief gestuurd naar de Waalse en Vlaamse milieuministers en naar de Interregionale Verpakkingscommissie (IVC), die belast is met de herziening van het akkoord. In deze brief vragen de ondertekenaars om hun stem te laten meetellen, net als die van de industrie. Ze vragen dat hun expertise op dezelfde manier wordt gehoord als die van de industrie en de overheden, die zelf betrokken zijn.

Chloé Schwizgebel, projectcoördinator verpakkingen bij Fair Resource Foundation: “Dit interregionale akkoord kan niet worden herzien zonder het middenveld te raadplegen. Net als industriële spelers hebben we veel kennis over de materie en verdedigen we belangrijke belangen. Zonder transparantie en een evenwichtig besluitvormingsproces bestaat er een reëel risico dat de herziening van het verpakkingsakkoord naar de smaak van de industrie wordt gemaakt. Ons buiten de onderhandelingen houden is gewoon oneerlijk.”.

[Einde persbericht]

Link naar de brief

Ondertekenaars:

Bond Beter Leefmilieu, Canopea, City to Ocean, ConsomAction, Gents MilieuFront, Grootouder voor het Klimaat, Fair Resource Foundation, Herwin, Natuurpunt, Statiegeldalliantie, Testaankoop

Perscontact: pers@statiegeldalliantie.org

Elk flesje en blikje telt: Zonder statiegeld blijven opruimacties dweilen met de kraan open

PERSBERICHT

Van 22 maart tot 6 april proberen duizenden vrijwilligers straten, parken en bermen op te ruimen. Maar zonder statiegeld blijft België vuil, en de politiek blijft te passief. Elk jaar wordt hetzelfde werk opnieuw gedaan. Daarom roept de Statiegeldalliantie iedereen in Vlaanderen op om mee te doen aan de actie “Elk flesje en blikje telt tijdens de lenteschoonmaak”, waarbij drankverpakkingen apart worden ingezameld om de omvang van het probleem zichtbaar te maken.

Zwerfvuil in cijfers: blikjes en flesjes domineren
Tijdens vorige edities van de lenteschoonmaak en vergelijkbare opruimacties werd duidelijk hoe groot het probleem is. Volgens officiële monitoring in Vlaanderen bestaat het zwerfvuil in volume voor 35% uit flessen en blikjes (bron). 

Buurlanden lopen voorop, België blijft hangen
België loopt achter op buurlanden zoals Nederland en Duitsland, waar statiegeld al een effectieve maatregel is tegen zwerfvuil. Studies tonen aan dat het aantal blikjes en plastic flesjes in het zwerfvuil in landen met statiegeld met meer dan 70% is gedaald. In Duitsland wordt meer dan 98% van de statiegeldflessen en -blikjes teruggebracht, wat bewijst dat het systeem werkt. Toch blijft de Belgische politiek aarzelen, terwijl het land de kans heeft om 35% van het zwerfvuilprobleem aan te pakken. Dit getwijfel dwingt duizenden vrijwilligers elk jaar opnieuw dezelfde rommel op te ruimen.

Tijd voor actie vanuit de politiek
“Het feit dat de lenteschoonmaak elk jaar opnieuw nodig is, bewijst dat opruimen alleen het probleem niet oplost. We kunnen niet blijven dweilen met de kraan open terwijl blikjes en flesjes de natuur blijven vervuilen. Statiegeld werkt - en België kan niet langer achterblijven!” zegt Janine de Bart, woordvoerder van de Statiegeldalliantie. “Met statiegeld kan België net zoals andere Europese landen een enorme stap vooruit zetten. Het is simpel, effectief en broodnodig.”

EIND PERSBERICHT

Noot voor redactie, niet voor publicatie

Voor meer informatie, neem contact op met Janine de Bart, woordvoerder Statiegeldalliantie, janine@statiegeldalliantie.org of +31 (0)646548860. 

Meer dan 70 organisaties roepen op tot invoering statiegeld

PERSBERICHT – 13 januari 2025

Ondanks eerdere toezeggingen om statiegeld in te voeren op drankverpakkingen, is dit nog altijd niet gebeurd. Sterker nog, de overheid blijft het onderwerp voor zich uitschuiven. Meer dan 70 organisaties roepen de Belgische politiek vandaag per brief op een effectief statiegeldsysteem in te voeren. Hiermee zou gevolg gegeven worden aan de wens van de Belgische consumenten, die in tweederde meerderheid voor invoering van statiegeld is. 


Drankverpakkingen worden in België nog altijd verkocht zonder statiegeld. Het gevolg is dat veel flessen en blikjes in de natuur en landbouw of op straat belanden. Deze verpakkingen vervuilen onze leefomgeving. Meerdere politieke partijen, zoals CD&V - de partij van de huidige minister van Omgeving Jo Brouns en Vooruit, hebben statiegeld aan hun kiezers beloofd. Zijn voorganger, Zuhal Demir (N-VA), noemde statiegeld zelfs “onvermijdelijk”. Afvalstoffen- maatschappij OVAM beloofde in het ‘Lokale Materialenplan 2023-2030’ dat in 2025 statiegeld ingevoerd zou worden. Maar anno 2025 is invoering van statiegeld nog altijd uit zicht. 

Brief 

Namens 72 organisaties, onder wie gemeenten, boeren- en consumentenorganisaties, heeft de Statiegeldalliantie politici vandaag per brief opgeroepen om werk te maken van de invoering van een effectief statiegeldsysteem. Eerdere beloften van de Belgische politiek om statiegeld in te voeren op flesjes en blikjes, moeten nu echt waargemaakt worden: “Alle elementen voor de invoering van statiegeld liggen eindelijk op tafel, maar het is nu aan uw regeringen om de daad bij het woord te voegen”, staat in de brief.

Het is niet de eerste keer dat vanuit de samenleving deze oproep aan de politiek wordt overgemaakt. Inmiddels steunt een tweederde meerderheid van de Belgische consumenten de invoering van statiegeld, zo blijkt uit een peiling van Testaankoop. Ook boerenorganisaties steunen dit, omdat landbouwdieren ziek worden of sterven door delen van flesjes en blikjes die in hun voer terecht komen.

Politiek
Het is aan de regio’s om statiegeld in te voeren. Maar de gewestelijke ministers en parlementariërs zijn vooralsnog doof gebleken voor de oproep vanuit de samenleving tot statiegeld. Zes maanden na de verkiezingen is de teleurstelling bij de Statiegeldalliantie dan ook groot. De huidige maatregelen tegen zwerfvuil werken niet, maar in de regeerakkoorden, als die er al zijn, wordt er met geen woord gerept over statiegeld. Ondertussen voeren steeds meer EU-landen statiegeld in als gevolg van nieuwe Europese regels voor verpakkingen (Single-Use Directive, verpakkingsverordening). Zo begint ook Oostenrijk hier per 2025 mee. België blijft in Europa dus achter. 

De 72 ondertekenaars roepen de politici nu op om de daad bij het woord te voegen en een einde te maken aan flesjes en blikjes in het zwerfafval: “Wij vragen daarom met aandrang, geachte politieke besluitvormers: roep deze vervuiling eindelijk een halt toe. Voer statiegeld in, nu.” 

Lees de brief

De brief is geschreven door de Statiegeldalliantie - een coalitie van meer dan 1.300 organisaties in België en Nederland die zich inzetten voor een effectief statiegeldsysteem. Deze brief is ondertekend door meer dan 70 organisaties uit heel België.

Voor vragen en interviews kunt u contact opnemen met: 

Perscontact: 
Chloé Schwizgebel, woordvoerder Statiegeldalliantie
info@statiegeldalliantie.com

+31 6 43288231

Zwerfinator: Veel meer drankverpakkingen op straat in België

Deze blogpost is geschreven door Dirk Groot, de Zwerfinator, één van de initiatiefnemers voor de oprichting van de Statiegeldalliantie.

In Nederland is er een enorme afname te zien van de drankverpakkingen in het zwerfafval door de uitbreiding van statiegeld naar blikjes en plastic flesjes. De totale hoeveelheid zwerfafval is hierdoor ook afgenomen. In België is dit nog niet gebeurd. Zwerfinator herhaalde begin augustus 2024 zijn onderzoek dat hij in 2022 in België deed. Daarbij vond hij 25% meer drankverpakkingen dan in 2022.

Het onderzoek

In mei 2022 deed Zwerfinator een onderzoeksopdracht in België. Hij deed daarbij 47,1 kilometer onderzoek in zeven plaatsen verspreid over het land: Brussel, Antwerpen, Merksem, Verviers, Luik, Machelen en Fléron. Zwerfinator schreef erover in dit artikel (Franse versie). In augustus 2024 herhaalde hij dit onderzoek om te kunnen zien hoe de situatie nu is.

Het onderzoek vond op dezelfde manier plaats zoals Zwerfinator al jaren in Nederland doet. De cijfers van zijn onderzoeken worden door Rijkswaterstaat sinds 2019 ook elk halfjaar meegenomen in de rapportages voor de staatssecretaris en de Tweede Kamer.

Onderaan dit artikel vindt u een weergave van de onderzochte trajecten.

Meer drankverpakkingen dan in 2022

In 2022 werden 2398 drankverpakkingen gevonden, in 2024 waren dat er 2990. Dit betekent dat er 592 drankverpakkingen meer werden gevonden, een toename van 25%. Deze toename werd vooral veroorzaakt door een toename van de plastic flessen (+45%) en de blikjes (+20%). De overige drankverpakkingen (drankkartons, drinkzakken en glazen flessen) namen af met 13% 

In Nederland namen de blikjes en plastic flesjes in het zwerfafval de laatste jaren met 79% af. Zie hiervoor dit artikel en bijbehorend onderzoeksrapport.

Vergelijking met Nederland

In 2022 vond Zwerfinator gemiddeld 51,2 drankverpakkingen per kilometer, in 2024 waren dat er 63,5. Voor de uitbreiding van statiegeld werden dit soort aantallen ook wel gevonden. In soortgelijke omgevingen in 9% van de onderzoeken. De laatste keer dat dit gebeurde was in februari 2023 in Amsterdam, vlak voor de invoering van statiegeld op blikjes. Daarna is er in Nederland een zeer grote afname te zien.

In het onderzoek in België werden per kilometer ook 12,4 bekers gevonden. In Nederland vond Zwerfinator in zijn onderzoeken in 2024 tot nu toe 10,2 bekers per kilometer. Dit cijfer is vooral een indicatie dat de hoeveelheid overig zwerfafval in dit onderzoek weinig afwijkt van die in Nederland. Wel een groot verschil is dat er 179 grote plastic flessen werden gevonden. In Nederland worden en werden die zelden in het zwerfafval gevonden omdat hierop al heel lang statiegeld zit. 

Voor een echt goede vergelijking met Nederland is natuurlijk meer onderzoek nodig, belangrijkste verschil voor dit onderzoek is uiteindelijk dat er in Nederland inmiddels veel minder drankverpakkingen op straat liggen en dat er in dit onderzoek in België veel meer werden gevonden. Alle goede bedoelingen, campagnes, opruimacties en sensibilisering ten spijt gebeurt in België wat in Nederland ook gebeurde voordat er statiegeld werd ingevoerd: de hoeveelheid drankverpakkingen in het zwerfafval neemt alleen maar toe.

Prullenbakken

In de media in Nederland wordt veel geschreven over de problemen met de prullenbakken die worden leeggehaald voor het statiegeld. Dit is een fenomeen dat zich voornamelijk afspeelt in bepaalde drukke delen van de grote steden en in de rest van het land gebeurt dit niet of nauwelijks. Daar zijn de prullenbakken juist veel leger en is er ook een afname te zien van de totale hoeveelheid zwerfafval.

Voor de invoering van statiegeld op blikjes waren er overal in Nederland veel overvolle prullenbakken, die ook weer voor extra zwerfafval zorgden. Een groot deel van de inhoud van deze prullenbakken bestond uit blikjes en plastic flesjes. In de prullenbakkenonderzoeken van Zwerfinator is de hoeveelheid blikjes en plastic flesjes in de prullenbakken inmiddels ook met 80% afgenomen. 

In het onderzoek in België in 2024 zag Zwerfinator veel overvolle prullenbakken die op hun beurt ook weer voor zwerfafval zorgen. Ook in België kunnen de gemeentediensten de grote hoeveelheid afval en zwerfafval niet meer goed en tijdig verwerken.

In de campagne “Operation Overload” in 2022 brachten de Plastic Avengers het probleem van de overvolle prullenbakken in beeld en schreven op basis daarvan een adviesrapport met aanbevelingen. De tweede kamer gaf de staatssecretaris opdracht om met deze adviezen aan de slag te gaan. Op 20 September wordt tijdens de Plastic Avengers Conferentie verder ingegaan op hoe dit verder kan worden aangepakt met betere en slimmer ontworpen verpakkingen.

Tot slot

Dit onderzoek gaat over zwerfafval en niet over de inzameling van afval. In België wordt plastic afval op een andere manier ingezameld dan in Nederland en dat schijnt zeer goed te werken. Mensen zetten blauwe zakken met plastic afval voor de deur en de gemeente haalt die op. Dit systeem doet echter op geen enkele wijze iets tegen zwerfafval. Zwerfafval wordt voornamelijk  veroorzaakt door onderweg-consumptie, het is afval dat niet thuis in een aparte prullenbak of zak wordt gedaan, maar in de openbare prullenbak of op straat belandt. En blauwe zakken voorkomen geen zwerfafval en ze ruimen ook niet op. Statiegeld doet dat wel.

Onderzochte trajecten

18 organisaties sturen brief voor een effectief statiegeldsysteem naar drie regionale milieuministers van België

Vandaag hebben achttien verschillende organisaties een brief naar de drie gewestelijke milieuministers gestuurd, met de dringende oproep voor een effectief statiegeldsysteem overal in België. Onder de ondertekenaars zijn verschillende organisaties die zich eerder al hebben aangesloten bij de Statiegeldalliantie.  

Het zwerfvuil probleem 

In de brief vragen de organisaties de milieuministers om maatregelen te nemen om de doelstelling van zwerfafval vermindering te halen, zoals beloofd. Eerder zijn er pogingen gedaan om deze te halen, bijvoorbeeld met proefprojecten in Wallonië en Brussel, en de proefprojecten in Vlaanderen rond het ‘digitale’ statiegeld. Deze projecten bleken echter niet effectief te zijn om het zwerfvuil probleem op te lossen. Ook organiseren Mooimakers en Be Wapp jaarlijks regionale schoonmaakacties, maar ook deze verbeteren de situatie niet.

De oplossing om flesjes en blikjes uit het zwerfvuil te houden

De bewezen oplossing om van blikjes en flesjes geen zwerfafval te maken, volgens de ondertekenaars? Statiegeld! Zo zijn Letland, Litouwen en Slowakije enkele voorbeelden van de Europese landen waar de invoering van het statiegeld met inzameling op het verkooppunt werkt. In deze landen komen namelijk bijna geen plastic flesjes en blikjes meer in het zwerfvuil terecht. Daarom roepen de achttien organisaties op om niet het wiel uit te gaan vinden, maar het voorbeeld van andere Europese landen op te volgen en zo snel mogelijk een effectief, klassiek statiegeldsysteem in te voeren.  

Geen woorden, maar daden

Ministers spraken zich al eerder uit over een statiegeldsysteem, zo zei Vlaams minister Zuhal Demir dat statiegeld onvermijdelijk is. Anderzijds verklaarde haar Waalse collega Céline Tellier onlangs dat we nog maar enkele meters van de eindstreep verwijderd zijn. Daarnaast sprak de Brusselse minister van Leefmilieu zich onlangs uit over het klassieke statiegeld. Volgens de ondertekenaars van de brief zijn dit veel woorden, maar weinig daden. Daarom dringen zij er nogmaals op aan om zo snel mogelijk een effectief statiegeldsysteem in te voeren in België. 

De Statiegeldalliantie zet zich al jaren in voor een statiegeldsysteem dat effectief zwerfvuil aanpakt en deelt daarom ook graag deze boodschap. Klik hieronder op de button om de brief te lezen en help mee de boodschap te verspreiden via social media. 

open-brief-statiegeld-vf-042024Download

De brief werd ondertekend door: 

Algemeen Boerensyndicaat
ATD Vierde Wereld
Boerenbond 
Bond Beter Leefmilieu
Canal It Up
Canopea
Collectif de la Consigne Bruxelloise
Fair Resource Foundation
Fédération Wallonne des Agriculteurs
Ferm
FUGEA
Greenpeace
Gents Milieufront
Landelijke Gilden
Natuurpunt
Proper Strandlopers
Réseau Wallon de Lutte contre la Pauvreté
Testaankoop

Roemenië voert statiegeld in op flessen en blikjes

Goed nieuws: Roemenië voert vanaf vandaag, 30 november, statiegeld in op flessen en blikjes. Hiermee is Roemenië het veertiende land in Europa dat statiegeld heeft ingevoerd. 

Consumenten krijgen nu 0.50 Roemeense leu (zo’n €0.10) terug per verpakking die zij inleveren. Dit betreft plastic flesjes en blikjes, maar ook glazen flessen van bier, wijn en sterke drank. Het inleveren kan via automaten in supermarkten, maar ook manueel door de flessen en blikjes af te geven bij de kassa van de supermarkt. 

Eerder deze week is er in Roemenië het eerste regionale inzamelcentrum geopend om alle flessen en blikjes te kunnen sorteren en recyclen. RetuRO Sistem Garanție Returnare SA, de organisatie die verantwoordelijk is voor het statiegeld, is van plan nog eens 16 soortgelijke centra te openen, die elk bijdragen aan de transformatie van Roemenië in een groener land. 

Zwerfvuil is in Roemenië lange tijd een probleem geweest waar geen oplossing voor leek te komen. Door de komst van statiegeld is elk flesje of blikje dat wordt ingeleverd een stap in de richting van een schoner Roemenië. 

Lokale besturen willen geen statiegeldsysteem via vuilnisbakken op straat

De lokale besturen willen niet dat de terugname van statiegeldverpakkingen via openbare vuilnisbakken verloopt. Volgens de VVSG heeft dit digitaal statiegeldsysteem zijn nut niet bewezen. De lokale besturen vrezen ook te moeten opdraaien voor een deel van de kosten. De VVSG liet dit ook zo weten aan Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir.

In 2015 voerde de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) een grondige studie uit naar de effecten van een klassiek statiegeldsysteem in Vlaanderen, dat is een systeem waarbij de inzameling via de supermarkten loopt. Het huidige traject –waar de industrie voorstander van is- loopt niet via winkels, maar via de openbare ruimte. Dat is nog onvoldoende helder, het digitale statiegeldsysteem is niet afdoende getoetst en de economische, financiële, sociale en ecologische impact ervan is niet voldoende geëvalueerd.

Het centrale doel van een statiegeldsysteem is de vermindering van drankverpakkingen in zwerfvuil. Volgens de VVSG zijn de lopende pilootprojecten onvoldoende om een beslissing te nemen over de invoering van dit digitaal systeem. ‘Een van de voornaamste zorgen van de lokale besturen is het voorstel om de terugname van statiegeld via het openbaar domein te laten verlopen. In het onderzoek van de industrie, is het onvermijdelijk dat er uiteindelijk verborgen kosten bij de lokale besturen terecht komen’, aldus Wim Dries, voorzitter VVSG.

VVSG is tegen elk scenario waarbij de terugname van drankverpakkingen via publieke vuilnisbakjes of terugnamemachines op het openbaar domein verloopt en lokale besturen een rol moeten spelen bij de verdeling van de thuisscanner. De industrie moet volledig verantwoordelijk zijn voor de invoering van een statiegeldsysteem.

‘In elk statiegeldsysteem moet er een rol zijn voor de supermarkten op vlak van terugname. We stellen vast dat het scenario waarbij de inzameling via de PMD-zak thuis in combinatie met de inzameling via supermarkten op vandaag niet onderzocht wordt’, zegt Paul Macken, voorzitter van Interafval, VVSG wijst er op dat er nog steeds een aantal fundamentele vragen zijn bij het digitaal statiegeldsysteem waar vandaag nog te weinig antwoorden op zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld over digitale inclusie, fraudebestendigheid en privacy. Hier moet op korte termijn een antwoord op komen.

De VVSG vraagt dat de Vlaamse Regering zich houdt aan de timing die ze zelf heeft opgelegd, namelijk de invoering van een statiegeldsysteem in 2025. Dit statiegeldsysteem moet een effectieve impact op zwerfvuil hebben en tegelijkertijd een betere inzameling van drankverpakkingen mogelijk maken. De volledige verantwoordelijkheid dient bij de verpakkingsindustrie en de distributiesector te worden gelegd.  

Uit het persbericht van VVSG (16-11-2023), geschreven door Loes Weemaels - Projectmedewerker verpakkingsafval VVSG

Kiest België voor klassiek of digitaal statiegeld op blik en petflesjes?

Uit het persbericht van Testaankoop, 10 november 2023: 

België wil in 2025 een statiegeldsysteem invoeren op plastic flessen en blikjes, om zo de hoeveelheid zwerfvuil te verminderen. Twee op de drie consumenten zien zo'n systeem zitten, zolang het gaat om klassiek statiegeld toch. Van digitaal statiegeld zijn maar weinig mensen fan, zo blijkt uit onze enquête.

Tegen 2025 wil ons land statiegeld invoeren voor plastic flessen en blikjes. Dat zou betekenen dat je boven op de prijs van een drankblikje of petfles een kleine som extra betaalt, die je terugkrijgt op het ogenblik dat je de lege verpakking inlevert.

Een goed idee om zwerfvuil tegen te gaan, maar eerst moeten de verschillende gewesten het eens geraken over welk systeem ze willen implementeren: klassiek statiegeld met fysieke inzamelpunten, of een digitaal systeem met codes zoals de QR-codes op verpakkingen en vuilnisbakken. Wij verkiezen het klassieke systeem, en ook uit onze enquête blijkt dat er bij de consument een groter draagvlak is voor het klassieke systeem zoals we dat al kennen voor glazen bierflesjes.

Twee op de drie Belgen zijn voorstander van statiegeld

Als lid van de Statiegeldalliantie pleit Testaankoop al jaren voor statiegeld op petflessen en blikjes, en ook de consument is vragende partij. Twee op de drie consumenten zijn voorstander van zo'n systeem, zo blijkt uit eerdere enquêtes en opnieuw uit onze recente bevraging bij ongeveer 1 250 mensen. Eén op de vier is (veeleer) tegen.

Bijna negen op de tien mensen zijn bereid om lege verpakkingen bij te houden en in te ruilen in een inzamelpunt, al zakt de bereidwilligheid significant in functie van de afstand. € 0,10 lijkt alvast het ideale bedrag om de inspanning de moeite waard te maken.

Maar niet digitaal

Het maatschappelijk draagvlak krimpt echter aanzienlijk wanneer zou worden gekozen voor een digitaal systeem. Minder dan de helft van de respondenten is bereid een applicatie te downloaden op hun smartphone waarmee ze het statiegeld kunnen vereffenen. Dat aandeel daalt verder naar één op de vijf als de app geolocalisatie en bankgegevens zou vereisen.

Vooral oudere mensen zijn weinig enthousiast. Privacy en digitale geletterdheid (of het gebrek eraan) blijken significante struikelblokken. Thuisscanners zouden hier een oplossing kunnen bieden. Hoe dat concreet in zijn werk zal gaan, is nog niet duidelijk.

Voor- en nadelen van digitaal statiegeld

Vooral Vlaanderen lijkt op dit moment gewonnen voor een digitaal systeem waarbij elk flesje en elk blikje een eigencode krijgt. Die zou dan gescand moeten worden op de smartphone of thuisscanner, samen met de vuilnisbak, PMD-zak of automaat waar je het afval deponeert, waarna het statiegeld automatisch in je account verschijnt.

Pluspunten

 

Minpunten

 

Testaankoop wil klassiek statiegeld voor blikjes en petflessen

Testaankoop gelooft dat statiegeld op blikjes en flesjes de beste manier is om de hoeveelheid zwerfvuil in de natuur te beperken. Alleen stellen we ons nog heel wat vragen over het digitale systeem. Het is duidelijk dat nog lang niet alle potentiële problemen zijn uitgeklaard.

Nochtans is het de bedoeling om eind 2023 te beslissen of België kiest voor het digitaal statiegeldsysteem of het klassieke, zodat het in 2025 effectief ingevoerd kan worden.

Klassiek systeem is toegankelijk voor iedereen

Wij zouden liever een klassiek systeem zien, dat iedereen al kent van de bierflesjes, voor iedereen toegankelijk is en zo min mogelijk ruimte laat voor fraude en privacy-inbreuken. Ook andere Europese landen volgen momenteel deze traditionele route.