Meer dan 70 organisaties roepen op tot invoering statiegeld

PERSBERICHT – 13 januari 2025

Ondanks eerdere toezeggingen om statiegeld in te voeren op drankverpakkingen, is dit nog altijd niet gebeurd. Sterker nog, de overheid blijft het onderwerp voor zich uitschuiven. Meer dan 70 organisaties roepen de Belgische politiek vandaag per brief op een effectief statiegeldsysteem in te voeren. Hiermee zou gevolg gegeven worden aan de wens van de Belgische consumenten, die in tweederde meerderheid voor invoering van statiegeld is. 


Drankverpakkingen worden in België nog altijd verkocht zonder statiegeld. Het gevolg is dat veel flessen en blikjes in de natuur en landbouw of op straat belanden. Deze verpakkingen vervuilen onze leefomgeving. Meerdere politieke partijen, zoals CD&V - de partij van de huidige minister van Omgeving Jo Brouns en Vooruit, hebben statiegeld aan hun kiezers beloofd. Zijn voorganger, Zuhal Demir (N-VA), noemde statiegeld zelfs “onvermijdelijk”. Afvalstoffen- maatschappij OVAM beloofde in het ‘Lokale Materialenplan 2023-2030’ dat in 2025 statiegeld ingevoerd zou worden. Maar anno 2025 is invoering van statiegeld nog altijd uit zicht. 

Brief 

Namens 72 organisaties, onder wie gemeenten, boeren- en consumentenorganisaties, heeft de Statiegeldalliantie politici vandaag per brief opgeroepen om werk te maken van de invoering van een effectief statiegeldsysteem. Eerdere beloften van de Belgische politiek om statiegeld in te voeren op flesjes en blikjes, moeten nu echt waargemaakt worden: “Alle elementen voor de invoering van statiegeld liggen eindelijk op tafel, maar het is nu aan uw regeringen om de daad bij het woord te voegen”, staat in de brief.

Het is niet de eerste keer dat vanuit de samenleving deze oproep aan de politiek wordt overgemaakt. Inmiddels steunt een tweederde meerderheid van de Belgische consumenten de invoering van statiegeld, zo blijkt uit een peiling van Testaankoop. Ook boerenorganisaties steunen dit, omdat landbouwdieren ziek worden of sterven door delen van flesjes en blikjes die in hun voer terecht komen.

Politiek
Het is aan de regio’s om statiegeld in te voeren. Maar de gewestelijke ministers en parlementariërs zijn vooralsnog doof gebleken voor de oproep vanuit de samenleving tot statiegeld. Zes maanden na de verkiezingen is de teleurstelling bij de Statiegeldalliantie dan ook groot. De huidige maatregelen tegen zwerfvuil werken niet, maar in de regeerakkoorden, als die er al zijn, wordt er met geen woord gerept over statiegeld. Ondertussen voeren steeds meer EU-landen statiegeld in als gevolg van nieuwe Europese regels voor verpakkingen (Single-Use Directive, verpakkingsverordening). Zo begint ook Oostenrijk hier per 2025 mee. België blijft in Europa dus achter. 

De 72 ondertekenaars roepen de politici nu op om de daad bij het woord te voegen en een einde te maken aan flesjes en blikjes in het zwerfafval: “Wij vragen daarom met aandrang, geachte politieke besluitvormers: roep deze vervuiling eindelijk een halt toe. Voer statiegeld in, nu.” 


De brief is geschreven door de Statiegeldalliantie - een coalitie van meer dan 1.300 organisaties in België en Nederland die zich inzetten voor een effectief statiegeldsysteem. Deze brief is ondertekend door meer dan 70 organisaties uit heel België.

Voor vragen en interviews kunt u contact opnemen met: 

Perscontact: 
Chloé Schwizgebel, woordvoerder Statiegeldalliantie
info@statiegeldalliantie.com

+31 6 43288231

Stranden vol zwerfvuil: een dringende oproep voor statiegeld in België

Eén dag, 450 liter zwerfvuil, en 160 liter aan drankverpakkingen. Dit was de uitkomst van een opruimactie van zwerfvuil eind augustus aan de stranden van Oostende, waarbij vrijwilligers van Proper Strandlopers, City to Ocean, Fair Resource Foundation en de leden van de Statiegeldalliantie samen het afval onderzochten. Van de 450 liter afval die werd verzameld, bestond maar liefst 160 liter - 35% - uit plastic flesjes en blikjes. Deze cijfers onderstrepen de noodzaak van een statiegeldsysteem in België om zwerfvuil structureel aan te pakken. 

Elke avond bergen aan afval

Vrijwilligers van Proper Strandlopers ruimen al jaren dagelijks stranden op. Afgelopen zomer verzamelde men op een enkele dag in juli zelfs 4.000 liter afval in een gebied van slechts 500 meter. Hoewel de recente 450 liter lager lijkt, blijft de bijdrage van drankverpakkingen opvallend groot. 

Om het afval beter te analyseren, werd een zogenaamde brand audit uitgevoerd. Hieruit blijkt dat vooral drankverpakkingen een aanzienlijk aandeel hebben in het zwerfvuil. Een brand audit is een gerichte analyse waarbij afval wordt gesorteerd, gefotografeerd en in kaart gebracht. Dit geeft inzicht in de oorsprong van het afval en de merken die hierbij betrokken zijn. Hierdoor wordt duidelijk welke bedrijven het meeste bijdragen aan het zwerfvuilprobleem en kunnen deze ook gerichter worden aangesproken. 

Statiegeld als oplossing 

Uit studies blijkt dat een statiegeldsysteem niet alleen effectief is om zwerfvuil te verminderen, maar dat het specifiek een afname van 70 tot 90% van plastic flesjes en blikjes kan bewerkstelligen (bron). Tim van Proper Strandlopers onderstreept dit: “Afval is waardeloos. Het zou veel helpen moesten we er waarde aan geven zoals statiegeld. In de zomerdagen is 40 à 50 procent van het afval dat we vinden PET en blik.” 

In landen waar statiegeld wordt toegepast, wordt al jaren bewezen dat het een aanzienlijk verschil maakt in de strijd tegen zwerfvuil. Zo nam het aantal plastic flessen in het zwerfafval in Nederland af met 72% na invoering van statiegeld (bron). 

Een oproep aan de overheid: tijd voor actie

De Belgische overheid heeft nu de kans om een krachtig instrument in te zetten tegen zwerfvuil: statiegeld. De resultaten van de opruimacties en brand audits laten zien dat het probleem reëel is en dat de oplossing binnen handbereik ligt. Laat België het voortouw nemen en kiezen voor schonere stranden, parken en openbare ruimtes door statiegeld in te voeren. 

Uitnodiging webinar: Ontdek wat er gebeurt met het statiegeld in België tijdens ons webinar!

Het afgelopen jaar is er heel wat gebeurd rondom de politieke situatie in België, en daarnaast is het zwerfvuil er niet minder op geworden. Daarom organiseert de Statiegeldalliantie een webinar met alle updates rondom statiegeld, wat onze alliantie en haar leden kunnen doen, en een hoopvolle blik in de toekomst. Daarnaast is er ook tijd om vragen te stellen.

Wat kun je verwachten?
- Een terugblik van het afgelopen jaar
- De huidige situatie rondom statiegeld in België
- Statiegeld vanuit Europa
- Wat kunnen de Statiegeldalliantie en haar leden doen

Voor wie is dit webinar?
Dit webinar is geschikt voor iedereen die meer wil weten over de ontwikkelingen rondom statiegeld in België. Daarom nodigen wij niet alleen alle partners van de Statiegeldalliantie uit om mee te luisteren en mee te doen, maar iedereen die interesse heeft in het onderwerp. 

Deelnemen
We zullen hetzelfde webinar twee keer geven: namelijk in het Frans en in het Nederlands. Voel je vrij om te kiezen welk moment je het beste schikt. Je kunt ook aan beide sessies meedoen.

Franse sessie: donderdag 14 november 10:00 - 11:30
Klik hier om dit webinar toe te voegen aan je Google Calendar

Nederlandse sessie: donderdag 21 november 10:00 - 11:30
Klik hier om dit webinar toe te voegen aan je Google Calendar

We hopen je te zien bij de webinar(s)!

Opinie: CD&V pleit al jaren voor statiegeld, nu mag ze het invoeren

Opiniestuk geschreven door Rob Buurman en Chloé Schwizgebel van Fair Resource Foundation, mede-oprichter van de Statiegeldalliantie

De woordvoerder van de kersverse minister van Omgeving en Landbouw, Jo Brouns (CD&V), zei ook te willen kijken naar alternatieven voor statiegeld om het zwerfvuil te verminderen, daarmee suggererend dat de invoering van statiegeld nog onzeker is. CD&V heeft echter zelf jarenlang hartstochtelijk gepleit voor invoering van statiegeld. Met een eigen minister op het dossier moet het toch lukken. Zeker aangezien statiegeld al onderdeel uitmaakt van Vlaams en Europees beleid.

Het was partijgenoot en voormalig Vlaams minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) die in 2018 pleitte voor de invoering van 25 cent statiegeld op blikjes en petflessen. De hoeveelheid zwerfvuil nam namelijk toe en plastic flessen en blikjes maakten daar zo’n 20% gewicht (40% volume) van uit. Binnen de regering, samen met N-VA en Open VLD, lukte het Schauvliege niet om statiegeld in te voeren, maar in het Uitvoeringsplan Huishoudelijk Afval en Gelijkaardig Bedrijfsafval (2016-2022) werd wel vastgelegd dat het zwerfafval tegen 2022 met 20% gewichtsprocent moest dalen ten opzichte van 2013. 

Statiegeld is onvermijdelijk

Opvolger Zuhal Demir (N-VA) klonk daadkrachtig in haar aanpak van zwerfvuil. Toen na jarenlange monitoring van het zwerfvuil bleek dat de vele sensibiliseringsactie, boetes, en pilootprojecten niet het gewenste effect hadden, stelde ze in 2022 de invoering van statiegeld in het vooruitzicht. In haar eigen woorden: ‘systeem van statiegeld is onvermijdelijk.

Al die tijd heeft CD&V in opiniestukken en hoorzittingen erbij Demir op aangedrongen om statiegeld in te voeren. Tinne Rombouts (CD&V), was samen met Steve Vandenberghe (Vooruit) en Mieke Schauvliege (GROEN) een van de sterkste pleitbezorgers voor de invoering van statiegeld. En met succes: want in het nieuwe Lokaal Materialenplan (2023-2030) dat onder leiding van Demir werd opgesteld, staat dat statiegeld in 2025 zal worden ingevoerd. Er staat letterlijk: "De beslissing om statiegeld in te voeren voor drankverpakkingen is daarmee politiek genomen.”

Is CD&V onder leiding van Jo Brouns nu opeens van mening veranderd? De eigen achterban, waaronder de Boerenbond en het Algemeen Boerensyndicaat, zijn voorstander van statiegeld. En met Vooruit in de regering, en de N-VA waarvan Demir in de vorige legislatuur juist de grootste stap vooruit heeft gezet, zou er toch eigenlijk geen twijfel meer mogen zijn.

Europa kiest voor statiegeld

Terwijl minister Brouns twijfelt, is op Europees niveau de invoering van statiegeld opgenomen in de nieuwe Verpakkingsverordening. Deze wet, die in april van dit jaar door het Europees Parlement werd goedgekeurd, stelt meerdere maatregelen voor om de hoeveelheid verpakkingen terug te dringen en recyclage te bevorderen. Voor plastic recyclers is de Verordening een zegen omdat voor het eerst is vastgelegd dat nieuwe kunststof verpakkingen deels uit gerecycled materiaal moeten bestaan.

Artikel 50 van de verordening stelt ook dat alle lidstaten, waaronder België, 90% gescheiden inzameling van plastic flessen en blikjes moeten bereiken en daarvoor statiegeld moeten hebben ingevoerd. Alleen als een lidstaat deze doelstelling kan halen zonder statiegeld, is er een uitzondering mogelijk. Volgens het laatste rapport van de Interregionale Verpakkingscommissie (p32) werd in 2022 64% van de blikjes gescheiden ingezameld met de blauwe zak. Statiegeld is onvermijdelijk.

Mocht CD&V nog twijfelen, al dan niet onder druk van coalitiegenoot N-VA, dan moet het nu toch helder zijn. Aan minister Brouns de schone taak om de Vlaamse bevolking mee te nemen in een plan dat de straten en natuur verlost van rondzwervende blikjes en flesjes, een belangrijke stap ook richting een circulaire economie. Politiek is debat en theater, maar uiteindelijk toch vooral ook beslissingen nemen en uitvoeren.

Perscontact

Rob Buurman, Directeur Fair Resource Foundation

+31 6 16401040

Waarom statiegeld in het Vlaamse regeerakkoord moet komen

Terwijl we nog wachten op de Vlaamse regeringsvorming en het regeerakkoord, somt de Statiegeldalliantie op waarom statiegeld in het Vlaamse regeerakkoord moet komen. Het is tijd om een deel van het zwerfvuil écht effectief aan te gaan pakken, het is tijd om een onderwerp dat al zo lang op tafel ligt eens écht aan te gaan snijden. Kortom: het is tijd voor statiegeld!

Wat spoort Vlaanderen aan om statiegeld in te voeren?

Zuhal Demir (N-VA) gaf eerder al het startschot voor een statiegeldsysteem in 2025

Zuhal Demir zei eerder bij de Tafel van Vier: “Statiegeld is inderdaad onvermijdelijk. Decennia van sensibilisering, sancties en beloningsprojecten hebben immers niet het gewenste resultaat van een proper Vlaanderen geleverd. Actie is nodig. Met statiegeld kan Vlaanderen net als de noordelijke Europese landen het aantal blikjes en flesjes in de natuur sterk terugdringen”.

Het wordt tijd dat deze uitspraak zwart op wit komt te staan door statiegeld in het regeerakkoord toe te voegen.

De andere coalitiepartijen willen statiegeld

 Zo stelt Vooruit in haar partijprogramma: “We gaan de strijd aan met zwerfvuil. We voeren een eenvoudig statiegeldsysteem voor blikjes, plastic flessen en herbruikbare bekers in. Zo zorgen we niet alleen voor hoogwaardige recyclage, maar gaan we ook zwerfvuil tegen.CD&V wilt ook statiegeld: “Om drankverpakkingsafval als grondstof te hergebruiken en zwerfvuil te voorkomen voeren we onverwijld het klassiek statiegeldsysteem in.”

Het politieke besluit is genomen

Dit gaat om meer dan losse woorden. Het is een politieke beslissing. Dat staat in het nieuwe Lokaal Materialenplan 2023-2030 van de OVAM. De beslissing is genomen na de slechte resultaten van de zwerfvuilmonitoring, waaruit bleek dat de industrie er niet in slaagde om tussen 2015 en 2022 met 20% te dalen.

Iedereen zegt “ja” tegen het statiegeld

Dit is wat Europa en het maatschappelijk middenveld laten zien: 

Wat zijn de voordelen van een statiegeldsysteem?

Statiegeld pakt zwerfvuil effectief aan

Meerdere studies en zwerfvuilrapers laten het effect van statiegeld zien. Zo bleek dat statiegeld het zwerfvuil tot zo’n 33% kan inperken*. Ook is in andere landen te zien dat statiegeld helpt om zwerfvuil te verminderen. Zo werden er in Nederland 116 miljoen minder blikjes op straat gevonden door de invoering van statiegeld op blik.

Maar Nederland is niet het enige voorbeeld: Letland, Slowakije en Denemarken laten allemaal een vergelijkbare afname zien van statiegeldverpakkingen in het zwerfafval na de invoering van statiegeld.

Het statiegeld voor betere recyclage

Dankzij statiegeld kun je bijna alle plastic en aluminium in de drankverpakkingen opnieuw in omloop brengen. Duitsland recycleert 98%. België kan zonder statiegeld maar zo’n 65% van de plastic flesjes en blikjes redden, al de rest wordt verbrand. Geen wonder dat meer dan 80% van de bevolking voorstander is van statiegeld.​

Statiegeld als springplank voor hergebruik

Statiegeld is een noodzakelijke stap naar meer herbruikbare oplossingen. Verpakkingen met een waarde worden teruggebracht. In plaats van ze te vernietigen, kunnen we ze ook opnieuw vullen. Dat doen we nu al met bierflesjes. In ons streven naar een volledig circulaire economie, hebben we statiegeld nodig


Voor de Statiegeldalliantie is het overduidelijk: voer een statiegeldsysteem in in België om zwerfvuil écht in te perken. Statiegeld moet daarom deel uitmaken van het regeerakkoord.

*Gebaseerd op de OVAM Fractietelling Zwerfvuil 2019-2021

Fotocredit: Saskia Risseeuw

18 organisaties sturen brief voor een effectief statiegeldsysteem naar drie regionale milieuministers van België

Vandaag hebben achttien verschillende organisaties een brief naar de drie gewestelijke milieuministers gestuurd, met de dringende oproep voor een effectief statiegeldsysteem overal in België. Onder de ondertekenaars zijn verschillende organisaties die zich eerder al hebben aangesloten bij de Statiegeldalliantie.  

Het zwerfvuil probleem 

In de brief vragen de organisaties de milieuministers om maatregelen te nemen om de doelstelling van zwerfafval vermindering te halen, zoals beloofd. Eerder zijn er pogingen gedaan om deze te halen, bijvoorbeeld met proefprojecten in Wallonië en Brussel, en de proefprojecten in Vlaanderen rond het ‘digitale’ statiegeld. Deze projecten bleken echter niet effectief te zijn om het zwerfvuil probleem op te lossen. Ook organiseren Mooimakers en Be Wapp jaarlijks regionale schoonmaakacties, maar ook deze verbeteren de situatie niet.

De oplossing om flesjes en blikjes uit het zwerfvuil te houden

De bewezen oplossing om van blikjes en flesjes geen zwerfafval te maken, volgens de ondertekenaars? Statiegeld! Zo zijn Letland, Litouwen en Slowakije enkele voorbeelden van de Europese landen waar de invoering van het statiegeld met inzameling op het verkooppunt werkt. In deze landen komen namelijk bijna geen plastic flesjes en blikjes meer in het zwerfvuil terecht. Daarom roepen de achttien organisaties op om niet het wiel uit te gaan vinden, maar het voorbeeld van andere Europese landen op te volgen en zo snel mogelijk een effectief, klassiek statiegeldsysteem in te voeren.  

Geen woorden, maar daden

Ministers spraken zich al eerder uit over een statiegeldsysteem, zo zei Vlaams minister Zuhal Demir dat statiegeld onvermijdelijk is. Anderzijds verklaarde haar Waalse collega Céline Tellier onlangs dat we nog maar enkele meters van de eindstreep verwijderd zijn. Daarnaast sprak de Brusselse minister van Leefmilieu zich onlangs uit over het klassieke statiegeld. Volgens de ondertekenaars van de brief zijn dit veel woorden, maar weinig daden. Daarom dringen zij er nogmaals op aan om zo snel mogelijk een effectief statiegeldsysteem in te voeren in België. 

De Statiegeldalliantie zet zich al jaren in voor een statiegeldsysteem dat effectief zwerfvuil aanpakt en deelt daarom ook graag deze boodschap. Klik hieronder op de button om de brief te lezen en help mee de boodschap te verspreiden via social media.

De brief werd ondertekend door: 

Algemeen Boerensyndicaat
ATD Vierde Wereld
Boerenbond 
Bond Beter Leefmilieu
Canal It Up
Canopea
Collectif de la Consigne Bruxelloise
Fair Resource Foundation
Fédération Wallonne des Agriculteurs
Ferm
FUGEA
Greenpeace
Gents Milieufront
Landelijke Gilden
Natuurpunt
Proper Strandlopers
Réseau Wallon de Lutte contre la Pauvreté
Testaankoop

Dien een motie in voor een effectief statiegeldsysteem in België!

Het is nog steeds niet duidelijk welk statiegeldsysteem er zal worden ingevoerd in België. Momenteel wordt er gekeken naar verschillende systemen, die zijn onderzocht in verschillende studies en proefprojecten. 

In voorstellen voor een digitaal of hybride statiegeldsysteem zullen grote verantwoordelijkheden rondom statiegeld worden doorgeschoven naar gemeenten. Bij een hybride of digitaal systeem zouden er namelijk extra “blauwe” vuilnisbakken voor PMD-verpakkingen (inclusief statiegeldverpakkingen) moeten worden geplaatst op het openbaar domein. De Statiegeldalliantie is sterk tegen deze voorstellen. 

In de voorstellen zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het verkrijgen van de vergunning van de vuilnisbakken; het aankopen en plaatsen van de vuilnisbakken; het organiseren van het ophalen en legen van deze vuilnisbakken; en het opruimen van het eventuele zwerfvuil rondom deze vuilnisbakken. Daarnaast zullen gemeenten zogenaamde ‘thuis scanners’, die het digitale systeem vereist, moeten gaan uitdelen aan hun burgers voor alle huishoudens die geen smartphone hebben of er geen willen gebruiken. Ook zullen de gemeenten verantwoordelijk zijn voor het beheren van de administratie rondom deze thuis scanners. Een hoop extra verantwoordelijkheden dus, die zullen worden doorgeschoven naar de gemeenten. 

Vlaamse (VVSG) en Waalse (UVCW) federaties van gemeenten spraken zich al eerder uit om deze last niet te willen dragen. ‘Een van de voornaamste zorgen van de lokale besturen is het voorstel om de terugname van statiegeld via het openbaar domein te laten verlopen. In het onderzoek van de industrie, is het onvermijdelijk dat er uiteindelijk verborgen kosten bij de lokale besturen terecht komen,’ aldus Wim Dries, de voorzitter van de VVSG. Om dit nogmaals te benadrukken, deed de Statiegeldalliantie een oproep naar steden en gemeenten om een motie te tekenen om "nee" te zeggen tegen deze extra verantwoordelijkheid. Door een motie aan te nemen in hun gemeenteraad kan elke lokale overheid opnieuw alle extra verantwoordelijkheid afwijzen die een digitaal of hybride statiegeldsysteem met zich mee zou brengen. De verantwoordelijkheid en kosten van een statiegeldsysteem zouden namelijk bij de producenten van de drankverpakkingen moeten liggen, en niet bij de gemeenten. 

In Nederland heeft de NVG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) ook met succes het idee verworpen dat Nederlandse gemeenten verantwoordelijkheid zouden nemen voor het beheer van het statiegeldsysteem.

Dien ook nog een motie in!
In Vlaanderen en Wallonië hebben al tal van gemeenten zo’n motie getekend, kijk maar naar het voorbeeld van Ranst. Dien ook een motie in bij de gemeenteraad of het college van schepenen en laat de gemeente zich uitspreken tegen bijkomende verantwoordelijkheden voor lokale overheden met het toekomstige Belgische statiegeldsysteem. Op deze manier laten we de drie regionale ministers leefmilieu weten dat jullie voor een statiegeldsysteem kiezen dat lasten niet doorvertaalt naar het openbaar domein, en dus de burger en haar lokale overheid. 

Hieronder is een voorbeeld van een motie te vinden. Heeft de gemeente de motie getekend? Stuur ons een e-mail met het uittreksel van de motie, dan versterken wij de boodschap!  Vergeet niet om het naar je regering te sturen en te delen op je sociale netwerken.

De gemeente Ranst pleit voor een klassiek statiegeldsysteem: “Verantwoordelijkheid niet bij gemeenten leggen”

De gemeente Ranst, met burgemeester Johan de Ryck (N-VA), wil dat er spoedig een statiegeldsysteem komt om plastic verpakkingen en blikjes in te leveren. Dat laat Luc Redig, schepen voor Milieu & Groen in Ranst, weten aan het Gazet van Antwerpen. Daarnaast heeft de gemeente een motie getekend tegen extra vuilnisbakken op het openbaar domein, die zouden moeten worden neergezet indien er een hybride of digitaal systeem komt voor statiegeld. 

Naast gemeente Ranst spraken eerdere gemeenten zich ook al uit tegen het digitale statiegeldsysteem waarbij de verantwoordelijkheid bij de gemeente geplaatst wordt. Zo schreven 55 gemeenten een brief aan de drie regionale milieuministers met de vraag om een toegankelijk statiegeldsysteem en gaf de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) aan geen statiegeldsysteem te willen via vuilnisbakken op straat

Het doel van de invoering van statiegeld is duidelijk  - het verminderen van zwerfvuil. Een probleem waarmee de inwoners van Vlaanderen en zo ook Ranst zich maar al te vaak geconfronteerd zien. In Vlaanderen behoort zwerfvuil tot de top irritaties van de bevolking, zo blijkt uit de Gemeente-Stadsmonitor van het Agentschap Binnenlands Bestuur.

De vervuiler betaalt, niet de gemeente

Een van de opvallende kenmerken van het pleidooi van Ranst is de nadruk op het principe 'de vervuiler betaalt'. De gemeente is resoluut tegen het doorschuiven van verantwoordelijkheid en kosten naar lokale overheden, zoals wel wordt voorgesteld in de systemen van de pilootprojecten van Fost Plus en de Waalse studie van RDC Environnement. . In plaats daarvan pleiten ze voor een systeem waarbij iedereen zijn lege verpakkingen eenvoudig terug naar de winkel kan brengen. Het idee is om de verantwoordelijkheid en kosten niet bij de gemeenten en burgers te leggen, maar eerder bij de producenten.

Luc Redig benadrukt het belang van een systeem dat al bekend is bij de Vlamingen. Hij stelt voor om te beginnen met het uitbreiden van het statiegeldsysteem dat voor glazen flessen via supermarkten, door hieraan plastic flessen en blikjes toe te voegen. Zo wordt een systeem dat de consumenten al kennen en ondersteunen uitgebreid. Dit zou niet alleen de hoeveelheid zwerfvuil verminderen, maar ook een bewustwording creëren bij consumenten over hun rol in het afvalbeheer.

Door het uitspreken voor een klassiek statiegeldsysteem, hoopt gemeente Ranst spoedig op het invoeren van dit systeem. Met het tekenen van de motie en zich uit te spreken naar de pers, geven zij een voorbeeld wat andere gemeenten en beleidsmakers hopelijk kunnen volgen, en hiermee een oplossing te vinden voor een meer proper Vlaanderen. 

Statiegeld nu onafwendbaar

De Statiegeldalliantie is verheugd dat Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) op basis van de nieuwe zwerfvuilcijfers van Ovam bevestigt dat statiegeld op blikjes en PET-flessen ‘onafwendbaar’ is.

In 2021 moest er nog meer dan 18 miljoen kilo zwerfvuil opgeruimd worden in Vlaanderen, blijkt uit de Ovam-cijfers. De industrie is er dus niet in geslaagd om de daling van 20 procent te realiseren zoals vastgelegd in het Uitvoeringsplan Huishoudelijk en Gelijkaardig Bedrijfsafval 2016-2022, het Verpakkingenakkoord van 2018 en het Regeerakkoord van de Vlaamse Regering 2019-2024.

‘Van in het begin van haar ambtstermijn heeft minister Demir de industrie gewaarschuwd. Nu trekt ze de logische conclusie uit de slechte zwerfvuilcijfers en gaat ze over tot actie. Nadat het bedrijfsleven jaren de tijd kreeg om het zwerfafval op andere manieren te laten dalen, is het nu tijd voor statiegeld, het  systeem dat al jaren succesvol is in Duitsland, Nederland en tientallen andere landen', reageert de Statiegeldalliantie.

In Vlaanderen bestaat meer dan een derde van het volume zwerfvuil uit plastic flessen en blikjes. Statiegeld kan het aantal flessen en blikjes in het zwerfvuil met 70 tot 90 procent verminderen. Een jaar na de invoering van statiegeld op flesjes in Nederland ligt er 76 procent minder in de natuur. Statiegeld leidt dus heel snel tot positief resultaat. Precies daarom voeren meer en meer Europese landen statiegeld in. Om statiegeld succesvol te maken, moet het zo eenvoudig mogelijk zijn voor klanten, met inzamelpunten in alle verkooppunten zoals nu gebeurt met glazen flesjes.

Minister Demir legt de invoering van statiegeld op de tafel van de Vlaamse regering. Coalitiepartner CD&V en ook de oppositiepartijen Vooruit en Groen zijn al langer voorstanders van statiegeld. Demir nam ook contact op met haar Waalse en Brusselse collega’s, Céline Tellier en Alain Maron (beiden Ecolo) voor statiegeld in heel België. Zowel het Waalse als het Brusselse regeerakkoord voorzien de invoering van statiegeld in deze legislatuur. De milieucommissie van het Waals parlement hield maandenlang hoorzittingen en deed een werkbezoek aan het Nederlandse statiegeldsysteem. In het Waals parlement ontstaat er een consensus over de grenzen van meerderheid en oppositie.

De Statiegeldalliantie besluit: ‘We moedigen de gewestregeringen aan om nog dit jaar de invoering van statiegeld te beslissen zoals minister Demir voorstelt. Nu is het zaak om een klantvriendelijk statiegeldsysteem op te zetten waarmee de mensen makkelijk hun flesjes en blikjes kunnen inleveren in de supermarkten en andere verkooppunten. Met stevige statiegelddecreten en een samenwerkingsakkoord kunnen we het zwerfvuil een flinke slag toebrengen’.

214 Vlaamse en 129 Waalse gemeenten zijn partner van de Statiegeldalliantie. Samen met organisaties van boeren en consumenten, bedrijven en zelfs banken vraagt de alliantie sinds 2017 dat de gewestregeringen snel statiegeld invoeren op de drankverpakkingen. Recent werden de gemeenten Zaventem en Lier nog partner van de alliantie. Acht op de tien Vlamingen zijn volgens opiniepeilingen voorstander van statiegeld.

Perscontact

Tom Zoete | Woordvoerder Statiegeldalliantie | tom.zoete@recyclingnetwerk.org | +32 497 04 27 96 | www.statiegeldalliantie.org

“Goede beslissing van minister Demir om zwerfvuil aan te pakken met statiegeld"

De Statiegeldalliantie heeft lof voor de beslissing van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) om het zwerfvuilprobleem aan te pakken met statiegeld. “Statiegeld is inderdaad onvermijdelijk. Decennia van sensibilisering, sancties en beloningsprojecten hebben immers niet het gewenste resultaat van een proper Vlaanderen geleverd. Actie is nodig. Met statiegeld kan Vlaanderen net als de noordelijke Europese landen het aantal blikjes en flesjes in de natuur sterk terugdringen”.

Dat zegt de Statiegeldalliantie in reactie op het interview van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) dinsdagavond in het programma De tafel van vier.

“Dit is sowieso positief nieuws. Statiegeld is een solide systeem dat al decennialang is uitgetest in de praktijk. Duitsland kent het al twee decennia. Nederland voerde in juli vorig jaar statiegeld op kleine flessen in. De eerste resultaten in Nederland zijn heel positief”, aldus de Statiegeldalliantie.

De strijd tegen het zwerfvuil is inderdaad de belangrijkste reden om statiegeld in te voeren. De Vlaamse regering besliste in 2016 dat het zwerfafval in 2022 ten opzichte van het meetjaar 2013 met 20 procent gedaald moest zijn. Later paste de Vlaamse overheid het referentiejaar aan van 2013 naar 2015. Er werd ingezet op sensibiliseringscampagnes, op meer handhaving en op het beloningsproject The Click van Fost Plus. De resultaten bleven echter uit. Het zwerfvuil steeg met 14 procent: naar maar liefst 22.641 ton zwerfvuil, blijkt uit het OVAM-rapport met metingen 2019 en gepubliceerd in 2020. Binnenkort komt OVAM met de zwerfvuilcijfers voor 2021.

“We moedigen de Vlaamse regering aan om de best practices van de Noorse en Duitse statiegeldsystemen over te nemen. Deze landen halen zeer hoge inzamelcijfers tegen een lage systeemkost”, zegt de Statiegeldalliantie. In Duitsland is dankzij statiegeld de aanwezigheid van blikjes in het zwerfvuil gekelderd naar slechts 0,03% van het zwerfvuil. Het gebruiksgemak in Noorwegen en Duitsland is de belangrijkste succesfactor voor het statiegeldsysteem. Het statiegeldsysteem dat al bestaat in België, voor sommige hervulbare glazen flessen zoals bij bier, werkt goed en kan de solide basis vormen voor uitbreiding naar blikjes en plastic flessen.

“De tijd van proefprojecten is voorbij”, zegt de Statiegeldalliantie: “Het is nu belangrijk dat de Vlaamse regering in de komende weken samen met consumentenorganisaties, milieuorganisaties, steden, gemeenten en het bedrijfsleven bepaalt hoe het systeem het beste en zo snel mogelijk wordt opgezet”.

De Statiegeldalliantie / Alliance pour la Consigne roept ook de Waalse milieuminister Céline Tellier (Ecolo) en Brusselse milieuminister Alain Maron (Ecolo) op om de afspraken over statiegeld in de Waalse en Brusselse regeerakkoorden uit te voeren  zodat uiterlijk in 2025 een effectief statiegeldsysteem in heel België zorgt voor een schonere leefomgeving.

De Statiegeldalliantie vertegenwoordigt 1250 Belgische en Nederlandse partners, waaronder 212 Vlaamse steden en gemeenten en honderden organisaties en bedrijven. Sinds 2017 vraagt ze aan de Nederlandse en Belgische regeringen om snel statiegeld in te voeren om zo het aantal plastic flessen en blikjes in het zwerfvuil drastisch en snel te verminderen. De Nederlandse regering ging in op die vraag met het statiegeld op plastic flesjes per juli 2021 en op blikjes per 1 januari 2023.

Een grote meerderheid van de Vlamingen is voorstander van de invoering van statiegeld. 74 procent in de peiling van Test-Aankoop en 9 op 10 Limburgers in de peiling van Het Belang van Limburg. De peiling van GfK toonde dat er bij elke politieke partij een meerderheid van de kiezers voorstander is.