Elk flesje en blikje telt: 30% minder opruimwerk als er statiegeld zou zijn

Bijna een derde van het afval dat verschillende vrijwilligers opruimden tijdens de Lenteschoonmaak en de Grand Nettoyage, had kunnen worden voorkomen door statiegeld. Dat blijkt uit de resultaten van ‘Elk flesje en blikje telt’, de campagne van de Statiegeldalliantie tijdens de jaarlijkse periode van opruimacties.

Vorige maand trokken opnieuw tienduizenden vrijwilligers door straten, parken en natuurgebieden in heel België. Gewapend met vuilniszakken en grijpstokken maakten ze hun buurt schoon. Maar hoe zinvol blijft al dat opruimwerk, als een groot deel van het zwerfvuil gemakkelijk zou kunnen voorkomen? 

Daarom riep de Statiegeldalliantie dit jaar op tot extra actie. Tijdens opruimacties verzamelden deelnemers de plastic flesjes en blikjes in een aparte zak – een eenvoudige, maar krachtige manier om de omvang van het probleem zichtbaar te maken.

Flesjes en blikjes: bijna één derde van het zwerfvuil 

Uit eerdere metingen van OVAM weten we dat flesjes en blikjes 35% van het volume van zwerfvuil uitmaken. De resultaten van deze actie bevestigen dat: bij opruimacties waar flesjes en blikjes apart werden ingezameld, bestond 29,08% van het ingezamelde volume uit deze drankverpakkingen.

Dat betekent: bijna een derde van de tijd en energie van vrijwilligers gaat jaarlijks naar het opruimen van afval dat makkelijk te vermijden is – met statiegeld. Zonder structurele maatregelen blijft het dweilen met de kraan open.

Vrijwilligers doen het vuile werk – letterlijk

Hoewel Be WaPP stelt dat het zwerfvuil in het algemeen licht lijkt af te nemen, blijven blikjes en plastic flessen het straatbeeld vervuilen. Terwijl producenten buiten schot blijven, zijn het de vrijwilligers die elk jaar opnieuw de gevolgen aanpakken. Uit eerder onderzoek blijkt dat zwerfvuilvrijwilligers jaarlijks 17% van al het zwerfvuil in Vlaanderen opruimen (Mooimakers, 2025).

In verschillende gemeenten in Vlaanderen en Wallonië werden opruimacties georganiseerd en de flesjes en de blikjes apart verzameld. In één gemeente werden alle drankverpakkingen zelfs afzonderlijk geteld. De inzet van de vrijwilligers maakt het probleem tastbaar én zichtbaar. Het toont aan hoeveel werk we jaarlijks kunnen besparen als statiegeld er eindelijk komt.

a photo of cans found in litter, laid out on the ground

De boodschap is helder: ook België heeft statiegeld nodig

Inmiddels hebben al 18 landen in Europa een succesvol statiegeldsysteem. In buurlanden zoals Duitsland is statiegeld al jaren geleden ingevoerd, en bewezen succesvol. Daar wordt meer dan 98% van alle flesjes en blikjes weer ingeleverd en dus niet op straat gegooid. Ook in Nederland is statiegeld succesvol, daar liggen sinds de invoering van statiegeld op blikjes 80% minder blikjes op straat (bron). Om de flesjes en blikjes in het zwerfvuil effectief aan te pakken, zal België een statiegeldsysteem moeten invoeren.

Wat nu?

De actie ‘Elk flesje en blikje telt’ bracht niet alleen het probleem in kaart, maar bewees ook dat verandering mogelijk is – als de politiek meebeweegt. Daarom roept de Statiegeldalliantie alle beleidsmakers op: voeg de daad bij het woord en voer statiegeld in op alle drankverpakkingen.

 Want zolang er geen statiegeld is, blijft elk blikje en flesje tellen.

Zullen ministers Brouns en Coppieters verantwoordelijk zijn voor een Belgisch statiegeldsysteem op maat van supermarkten, of voor een doeltreffend systeem?

[Persbericht, vrijdag 25/04/2025]

Het is een feit: België moet, net als alle andere Europese lidstaten, tegen 2029 statiegeld invoeren op plastic blikjes en flesjes. Dit is een grote stap voorwaarts volgens de Statiegeldalliantie, maar het huidige voorstel voor een Belgisch systeem is nog niet bevredigend. De Statiegeldalliantie legt uit waarom.

Statiegeld wordt eindelijk erkend als onvermijdelijk

De Statiegeldalliantie is verheugd dat de Interregionale Verpakkinsgcommissie (IVC), die namens de gewesten zorgt voor een uniform verpakkingsbeleid in België, bevestigt dat ‘het absoluut zeker is [dat België] statiegeld zal moeten invoeren’. Vlaams minister van leefmilieu Jo Brouns maakte hetzelfde punt afgelopen januari: het behalen van de Europese doelstellingen voor selectieve inzameling is “onmogelijk zonder statiegeld”. Na jaren van proefprojecten en studies is het hoog tijd om actie te ondernemen. 

Gemak voor supermarkten, lasten voor de rest

Maar waar de Statiegeldalliantie het probleem ziet, is in het systeemvoorstel, dat is geformuleerd in een “masterplan” door de IVC en onlangs voorgesteld aan de gewestelijke overheden. Een voorstel voor een hybride systeem dat nergens anders bestaat. Een “Belgisch compromis” dat extreem complex zou zijn, ongetwijfeld inefficiënt en niemand tevreden zou stellen. Tenminste, niet de consumenten, die met een ingewikkeld systeem zouden worden geconfronteerd: ze zouden een smartphone moeten hebben en daarmee unieke codes moeten scannen. Of ze zouden het terug kunnen brengen naar een winkel - maar niet alle winkels, alleen de kleintjes - of naar openbare vuilnisbakken - maar niet overal. Ingewikkeld, dus. Ook niet voor de drankenproducenten, die zouden moeten betalen voor een dubbel systeem. En zeker niet voor de kleine winkels op de hoek, restaurants of steden en gemeenten, die de last van het inzamelen zouden moeten dragen. Een last die de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en haar Waalse equivalent, de UVCW, al jaren categorisch afwijzen. 

De enige winnaars van dit voorstel zouden de grootste winkelbedrijven zijn, die geen verantwoordelijkheid zouden hebben in het systeem en geen verpakkingen hoeven in te zamelen. En dit ondanks het feit dat Europa hun deelname aan de inzameling van statiegeldverpakkingen verplicht stelt. Om aan de Europese inzameldoelstellingen te voldoen, zijn supermarkten als retourpunt onmisbaar — net zoals in de succesvolle statiegeldsystemen bij onze buurlanden. Bovendien zijn ze logische retourpunten, want daar gaan consumenten naartoe om hun verpakkingen te kopen.

En dan hebben we het nog niet eens over het feit dat de complexiteit van het systeem het risico met zich meebrengt dat het zijn primaire doel mist: het verminderen van zwerfvuil. Het grootste risico van zo'n ingewikkeld systeem is dat het gewoon niet zou werken. En dat is jammer, aangezien de statiegeldsystemen van onze buren de hoeveelheid drankverpakkingen in het zwerfvuil met 80% verminderen.

Een beslissing die niet achter gesloten deuren kan worden genomen

Volgens de Statiegeldalliantie bewijzen de proefprojecten en studies die we tijdens de vorige legislatuur hebben uitgevoerd dat digitale systemen niet efficiënter zijn dan het statiegeldsysteem dat onze buren gebruiken, maar wel veel complexer. 

Volgens Chloé Schwizgebel, woordvoerster van de Statiegeldalliantie, “moeten de kabinetten van ministers Brouns en Coppieters ervoor zorgen dat er tijdens hun ambtstermijn een inclusief en effectief statiegeldsysteem wordt ingevoerd. Wat we op dit moment zien is een systeem dat op maat gemaakt is voor supermarkten en voorbijgaat aan de eisen van het middenveld en die van steden en gemeenten”. Daarom heeft de Alliantie onlangs openlijk opgeroepen om het middenveld te betrekken bij het opstellen van het nieuwe verpakkingsbeleid, met inbegrip van zendingen. Om ervoor te zorgen dat er rekening wordt gehouden met hun concrete voorstellen en belangen en om te voorkomen dat er een systeem ontstaat dat alleen de supermarkten tevreden stelt. 

De Statiegeldalliantie roept daarom ministers van leefmilieu Jo Brouns en Yves Coppieters op om niet langer te proberen het wiel opnieuw uit te vinden, maar om het algemeen belang te verdedigen. Door een systeem in te voeren dat al vele jaren door onze buren wordt beproefd. Een systeem dat perfect compatibel is met selectieve inzamelsystemen. Doen ze dat niet, dan zijn ze verantwoordelijk voor de invoering van een systeem dat ten laste komt van kleine bedrijven en lokale overheden, terwijl de grote supermarkten buiten schot blijven.

Over de Statiegeldalliantie

Sinds 2018 heeft de Statiegeldalliantie honderden milieuorganisaties, landbouwfederaties, consumentenverenigingen, steden en gemeenten samengebracht om Belgische en Nederlandse beleidsmakers op te roepen om statiegeld op plastic blikjes en flesjes in te voeren. 

Perscontact : Chloé Schwizgebel, woordvoerder

pers@statiegeldalliantie.org

+31 643288231

Kom naar de lezing over statiegeld en zwerfvuil op 26 maart in Gent! 

De Statiegeldalliantie nodigt je uit voor een lezing over statiegeld en zwerfvuil op woensdag 26 maart in Gent. Tijdens de lezing, georganiseerd door Volt Oost-Vlaanderen, delen vier experts hun inzichten en praktijkervaringen, en bieden een brede kijk op de problematiek én oplossingen. Tussen de presentaties door krijgt het publiek de kans om vragen te stellen en in dialoog te gaan met de sprekers. De Statiegeldalliantie is ook aanwezig om mee te doen aan het panel. 

De sprekers: 

Natuurlijk is er ook tijd en ruimte voor het stellen van vragen aan alle sprekers. Mis deze kans niet om meer te leren over statiegeld en zwerfvuil in België! Klik hier om je aan te melden voor de lezing. We kijken er naar uit om je te zien bij de lezing! 

Liever zelf de handen uit de mouwen steken? Doe dan mee aan onze nieuwste campagne - elk flesje en blikje telt! Hierbij doe je mee aan een opruimactie en verzamel je alle blikjes en flesjes apart in een PMD zak. Vervolgens informeer je de Statiegeldalliantie over de totale hoeveelheid zwerfvuil die je hebt gevonden, en hoeveel hiervan flesjes en blikjes zijn. Meer informatie vind je hier. 

We kijken er naar uit je welkom te heten bij de lezing of bij één van onze acties!

Kom in actie: Elk flesje en blikje telt tijdens de Lenteschoonmaak in Vlaanderen!

Van 22 maart tot en met 6 april is het weer zo ver - de Lenteschoonmaak in Vlaanderen!  Tijdens de Lenteschoonmaak van Mooimakers gaan jaarlijks duizenden Vlamingen de straat op om hun leefomgeving een stuk properder te maken. Bij deze opruimacties worden onder andere veel blikjes en flesjes gevonden op straat. Om het probleem van blikjes en flesjes op straat aan te duiden, roept de Statiegeldalliantie op om tijdens de Lenteschoonmaak alle flesjes en blikjes die je vindt apart te verzamelen. Gebruik hiervoor een PMD zak waarin je alleen de blikjes en flesjes verzamelt die je tegenkomt, dus gescheiden van de andere PMD-voorwerpen die je zult vinden. Zo houd je makkelijk bij hoeveel zakken met flesjes en blikjes je hebt gevonden.

Waarom statiegeld? 

Zwerfvuil is een groot probleem in België, vooral blikjes en flesjes vormen een flink aandeel. Ongeveer 40% van het zwerfvuil op straat bestaat hieruit. In andere landen heeft statiegeld bewezen effectief te zijn: daar is het aantal blikjes en flesjes op straat met meer dan 70% gedaald sinds de invoering ervan. Met statiegeld kunnen we ook in Vlaanderen een grote stap zetten naar een schonere omgeving. Deze actie helpt ons te laten zien wat voor positief effect statiegeld zou hebben op onze leefomgeving!

Hoe werkt het?

  1. Vind een opruimactie: Bezoek Mooimakers.be en vind een opruimactie in jouw buurt. Zelf een opruimactie organiseren? Hier vind je meer info. Via Mooimakers kun je ook een opruimkoffer ontlenen, waarmee je benodigdheden krijgt voor je opruimactie. Woon je in Gent? Dan kun je van 22 tot en met 30 maart mee doen aan Gruute Gentse kuis.
  2. Meld je ook aan bij de Statiegeldalliantie: Naast dat je je aanmeldt bij Mooimakers en meedoet aan een opruimactie, ontvangen wij ook graag je gegevens via dit formulier. We houden je dan op de hoogte van de actie en kunnen zo gemakkelijk alle informatie verzamelen rondom het gevonden zwerfvuil en drankverpakkingen. 
  3. Doe mee aan een opruimactie tijdens de Lenteschoonmaak: Verzamel al het zwerfvuil dat je tegenkomt. Blikjes en plastic flesjes verzamel je in een aparte PMD-zak. Let op: Alleen blikjes en plastic flesjes mogen in deze PMD-zak! Heb je ander PMD-afval (zoals plastic verpakkingen)? Gebruik daarvoor een andere PMD-zak.
  4. Deel je resultaten: Stuur het aantal gevulde zakken en foto’s door in de WhatsApp-groep of via e-mail, info@statiegeldalliantie.org. Zodra je je hebt aangemeld voor deze actie via de Statiegeldalliantie ontvang je automatisch alle informatie op een rijtje over hoe je de informatie kan delen. 
Meld je aan bij de Statiegeldalliantie!


Doe mee!
Samen kunnen we een krachtig signaal afgeven en laten zien hoe groot de impact van statiegeld zou zijn op het verminderen van zwerfvuil. Elk flesje en blikje dat je verzamelt of een foto van maakt, brengt ons dichter bij een properder Vlaanderen.

Vergeet je niet aan te melden bij de Statiegeldalliantie om mee te doen met de actie! Bij vragen of opmerkingen kun je ons altijd bereiken via info@statiegeldalliantie.org. 

Stranden vol zwerfvuil: een dringende oproep voor statiegeld in België

Eén dag, 450 liter zwerfvuil, en 160 liter aan drankverpakkingen. Dit was de uitkomst van een opruimactie van zwerfvuil eind augustus aan de stranden van Oostende, waarbij vrijwilligers van Proper Strandlopers, City to Ocean, Fair Resource Foundation en de leden van de Statiegeldalliantie samen het afval onderzochten. Van de 450 liter afval die werd verzameld, bestond maar liefst 160 liter - 35% - uit plastic flesjes en blikjes. Deze cijfers onderstrepen de noodzaak van een statiegeldsysteem in België om zwerfvuil structureel aan te pakken. 

Elke avond bergen aan afval

Vrijwilligers van Proper Strandlopers ruimen al jaren dagelijks stranden op. Afgelopen zomer verzamelde men op een enkele dag in juli zelfs 4.000 liter afval in een gebied van slechts 500 meter. Hoewel de recente 450 liter lager lijkt, blijft de bijdrage van drankverpakkingen opvallend groot. 

Om het afval beter te analyseren, werd een zogenaamde brand audit uitgevoerd. Hieruit blijkt dat vooral drankverpakkingen een aanzienlijk aandeel hebben in het zwerfvuil. Een brand audit is een gerichte analyse waarbij afval wordt gesorteerd, gefotografeerd en in kaart gebracht. Dit geeft inzicht in de oorsprong van het afval en de merken die hierbij betrokken zijn. Hierdoor wordt duidelijk welke bedrijven het meeste bijdragen aan het zwerfvuilprobleem en kunnen deze ook gerichter worden aangesproken. 

Statiegeld als oplossing 

Uit studies blijkt dat een statiegeldsysteem niet alleen effectief is om zwerfvuil te verminderen, maar dat het specifiek een afname van 70 tot 90% van plastic flesjes en blikjes kan bewerkstelligen (bron). Tim van Proper Strandlopers onderstreept dit: “Afval is waardeloos. Het zou veel helpen moesten we er waarde aan geven zoals statiegeld. In de zomerdagen is 40 à 50 procent van het afval dat we vinden PET en blik.” 

In landen waar statiegeld wordt toegepast, wordt al jaren bewezen dat het een aanzienlijk verschil maakt in de strijd tegen zwerfvuil. Zo nam het aantal plastic flessen in het zwerfafval in Nederland af met 72% na invoering van statiegeld (bron). 

Een oproep aan de overheid: tijd voor actie

De Belgische overheid heeft nu de kans om een krachtig instrument in te zetten tegen zwerfvuil: statiegeld. De resultaten van de opruimacties en brand audits laten zien dat het probleem reëel is en dat de oplossing binnen handbereik ligt. Laat België het voortouw nemen en kiezen voor schonere stranden, parken en openbare ruimtes door statiegeld in te voeren. 

Uitnodiging webinar: Ontdek wat er gebeurt met het statiegeld in België tijdens ons webinar!

Het afgelopen jaar is er heel wat gebeurd rondom de politieke situatie in België, en daarnaast is het zwerfvuil er niet minder op geworden. Daarom organiseert de Statiegeldalliantie een webinar met alle updates rondom statiegeld, wat onze alliantie en haar leden kunnen doen, en een hoopvolle blik in de toekomst. Daarnaast is er ook tijd om vragen te stellen.

Wat kun je verwachten?
- Een terugblik van het afgelopen jaar
- De huidige situatie rondom statiegeld in België
- Statiegeld vanuit Europa
- Wat kunnen de Statiegeldalliantie en haar leden doen

Voor wie is dit webinar?
Dit webinar is geschikt voor iedereen die meer wil weten over de ontwikkelingen rondom statiegeld in België. Daarom nodigen wij niet alleen alle partners van de Statiegeldalliantie uit om mee te luisteren en mee te doen, maar iedereen die interesse heeft in het onderwerp. 

Deelnemen
We zullen hetzelfde webinar twee keer geven: namelijk in het Frans en in het Nederlands. Voel je vrij om te kiezen welk moment je het beste schikt. Je kunt ook aan beide sessies meedoen.

Franse sessie: donderdag 14 november 10:00 - 11:30
Klik hier om dit webinar toe te voegen aan je Google Calendar

Nederlandse sessie: donderdag 21 november 10:00 - 11:30
Klik hier om dit webinar toe te voegen aan je Google Calendar

We hopen je te zien bij de webinar(s)!

World Cleanup Day 2024 laat zien dat statiegeld nog steeds hoog nodig is in België

Afgelopen weekend vond de World Cleanup Day 2024 plaats, een internationale actie waarin duizenden vrijwilligers zich inzetten om hun omgeving properder te maken. In België werden tal van opruimacties georganiseerd, maar de hoeveelheid zwerfvuil toont aan dat er nog veel werk aan de winkel is. De Statiegeldalliantie benadrukt dat statiegeld nog steeds cruciaal is voor het verminderen van zwerfvuil in België. 

Zwerfvuil blijft groeien
Uit recente opruimacties, zoals die van River Cleanup in Brussel, blijkt dat het aandeel van plastic flessen en blikjes in het zwerfvuil zorgwekkend groot blijft. Tijdens de opruimactie in Brussel vond de Statiegeldalliantie meer dan 40 blikjes en flesjes binnen anderhalf uur, en dat door slechts een paar vrijwilligers. Eerder dit jaar was de situatie in Antwerpen vergelijkbaar: binnen anderhalf uur werden 50 drankverpakkingen verzameld. 

Aangezien dit slechts de hoeveelheid blikjes en flesjes zijn die door een paar personen zijn gevonden tijdens de cleanup, ligt het aantal drankverpakkingen dat in totaal is gevonden tijdens de opruimactie veel hoger. Zo verzamelden zo’n 400 vrijwilligers meer dan 500 kilo aan zwerfvuil tijdens de opruimactie in Brussel. Hiervan was 138.5 kilo PMD, waaronder dus drankverpakkingen. 

Deze cijfers weerspiegelen de grotere problematiek in België: ongeveer 35% van al het zwerfvuil bestaat uit plastic flessen en blikjes. Dit is niet alleen slecht voor de natuur, het is ook schadelijk voor de volksgezondheid en biodiversiteit (zoals voor koeien, vissen en vogels). Gemeenten zijn jaarlijks miljoenen euro’s kwijt aan het opruimen van dit zwerfvuil. Een deel van deze kosten kan eenvoudig worden bespaard door een bewezen effectief systeem in te voeren: statiegeld. 

Buurlanden laten zien dat statiegeld werkt
In tegenstelling tot België, plukken andere Europese landen wel de vruchten van een statiegeldsysteem. Zo ook Nederland, waar sinds de invoering van statiegeld op plastic flesjes en blikjes een significante daling van deze drankverpakkingen in het zwerfvuil is waargenomen. Zo vond Dirk Groot, de Zwerfinator, 79% minder flesjes en blikjes in het zwerfvuil sinds de invoering van statiegeld (bron).

Oproep tot actie
De resultaten van de opruimactie spreken voor zich: zonder statiegeld blijven de straten van België vervuild met plastic flessen en blikjes. World Cleanup Day benadrukt elk jaar opnieuw de noodzaak van structurele veranderingen om onze omgeving proper te houden. 

Als we écht willen dat World Cleanup Day in de toekomst niet meer nodig is, dan moeten we nu actie ondernemen. België kan niet langer achterblijven. Het is tijd om statiegeld in te voeren en onze straten en natuur voorgoed schoon te maken.

Zwerfinator: Veel meer drankverpakkingen op straat in België

Deze blogpost is geschreven door Dirk Groot, de Zwerfinator, één van de initiatiefnemers voor de oprichting van de Statiegeldalliantie.

In Nederland is er een enorme afname te zien van de drankverpakkingen in het zwerfafval door de uitbreiding van statiegeld naar blikjes en plastic flesjes. De totale hoeveelheid zwerfafval is hierdoor ook afgenomen. In België is dit nog niet gebeurd. Zwerfinator herhaalde begin augustus 2024 zijn onderzoek dat hij in 2022 in België deed. Daarbij vond hij 25% meer drankverpakkingen dan in 2022.

Het onderzoek

In mei 2022 deed Zwerfinator een onderzoeksopdracht in België. Hij deed daarbij 47,1 kilometer onderzoek in zeven plaatsen verspreid over het land: Brussel, Antwerpen, Merksem, Verviers, Luik, Machelen en Fléron. Zwerfinator schreef erover in dit artikel (Franse versie). In augustus 2024 herhaalde hij dit onderzoek om te kunnen zien hoe de situatie nu is.

Het onderzoek vond op dezelfde manier plaats zoals Zwerfinator al jaren in Nederland doet. De cijfers van zijn onderzoeken worden door Rijkswaterstaat sinds 2019 ook elk halfjaar meegenomen in de rapportages voor de staatssecretaris en de Tweede Kamer.

Onderaan dit artikel vindt u een weergave van de onderzochte trajecten.

Meer drankverpakkingen dan in 2022

In 2022 werden 2398 drankverpakkingen gevonden, in 2024 waren dat er 2990. Dit betekent dat er 592 drankverpakkingen meer werden gevonden, een toename van 25%. Deze toename werd vooral veroorzaakt door een toename van de plastic flessen (+45%) en de blikjes (+20%). De overige drankverpakkingen (drankkartons, drinkzakken en glazen flessen) namen af met 13% 

In Nederland namen de blikjes en plastic flesjes in het zwerfafval de laatste jaren met 79% af. Zie hiervoor dit artikel en bijbehorend onderzoeksrapport.

Vergelijking met Nederland

In 2022 vond Zwerfinator gemiddeld 51,2 drankverpakkingen per kilometer, in 2024 waren dat er 63,5. Voor de uitbreiding van statiegeld werden dit soort aantallen ook wel gevonden. In soortgelijke omgevingen in 9% van de onderzoeken. De laatste keer dat dit gebeurde was in februari 2023 in Amsterdam, vlak voor de invoering van statiegeld op blikjes. Daarna is er in Nederland een zeer grote afname te zien.

In het onderzoek in België werden per kilometer ook 12,4 bekers gevonden. In Nederland vond Zwerfinator in zijn onderzoeken in 2024 tot nu toe 10,2 bekers per kilometer. Dit cijfer is vooral een indicatie dat de hoeveelheid overig zwerfafval in dit onderzoek weinig afwijkt van die in Nederland. Wel een groot verschil is dat er 179 grote plastic flessen werden gevonden. In Nederland worden en werden die zelden in het zwerfafval gevonden omdat hierop al heel lang statiegeld zit. 

Voor een echt goede vergelijking met Nederland is natuurlijk meer onderzoek nodig, belangrijkste verschil voor dit onderzoek is uiteindelijk dat er in Nederland inmiddels veel minder drankverpakkingen op straat liggen en dat er in dit onderzoek in België veel meer werden gevonden. Alle goede bedoelingen, campagnes, opruimacties en sensibilisering ten spijt gebeurt in België wat in Nederland ook gebeurde voordat er statiegeld werd ingevoerd: de hoeveelheid drankverpakkingen in het zwerfafval neemt alleen maar toe.

Prullenbakken

In de media in Nederland wordt veel geschreven over de problemen met de prullenbakken die worden leeggehaald voor het statiegeld. Dit is een fenomeen dat zich voornamelijk afspeelt in bepaalde drukke delen van de grote steden en in de rest van het land gebeurt dit niet of nauwelijks. Daar zijn de prullenbakken juist veel leger en is er ook een afname te zien van de totale hoeveelheid zwerfafval.

Voor de invoering van statiegeld op blikjes waren er overal in Nederland veel overvolle prullenbakken, die ook weer voor extra zwerfafval zorgden. Een groot deel van de inhoud van deze prullenbakken bestond uit blikjes en plastic flesjes. In de prullenbakkenonderzoeken van Zwerfinator is de hoeveelheid blikjes en plastic flesjes in de prullenbakken inmiddels ook met 80% afgenomen. 

In het onderzoek in België in 2024 zag Zwerfinator veel overvolle prullenbakken die op hun beurt ook weer voor zwerfafval zorgen. Ook in België kunnen de gemeentediensten de grote hoeveelheid afval en zwerfafval niet meer goed en tijdig verwerken.

In de campagne “Operation Overload” in 2022 brachten de Plastic Avengers het probleem van de overvolle prullenbakken in beeld en schreven op basis daarvan een adviesrapport met aanbevelingen. De tweede kamer gaf de staatssecretaris opdracht om met deze adviezen aan de slag te gaan. Op 20 September wordt tijdens de Plastic Avengers Conferentie verder ingegaan op hoe dit verder kan worden aangepakt met betere en slimmer ontworpen verpakkingen.

Tot slot

Dit onderzoek gaat over zwerfafval en niet over de inzameling van afval. In België wordt plastic afval op een andere manier ingezameld dan in Nederland en dat schijnt zeer goed te werken. Mensen zetten blauwe zakken met plastic afval voor de deur en de gemeente haalt die op. Dit systeem doet echter op geen enkele wijze iets tegen zwerfafval. Zwerfafval wordt voornamelijk  veroorzaakt door onderweg-consumptie, het is afval dat niet thuis in een aparte prullenbak of zak wordt gedaan, maar in de openbare prullenbak of op straat belandt. En blauwe zakken voorkomen geen zwerfafval en ze ruimen ook niet op. Statiegeld doet dat wel.

Onderzochte trajecten

Een persoonlijk bericht voor de Waalse ministers: tijd voor statiegeld!

Tijdens de zomervakantie ontvingen de nieuwe Waalse ministers en milieucommissie postkaartjes van de Statiegeldalliantie met een belangrijke boodschap: statiegeld maakt zwerfafval verleden tijd. 

De vorige beleidsmakers ontvingen ook al postkaartjes van de Statiegeldalliantie, met al onze verschillende verwachtingen voor een effectief statiegeldsysteem. Omdat we ook willen dat de nieuwe Waalse regering en milieucommissie zich bewust is van de urgentie om zwerfafval te verminderen met een effectief statiegeldsysteem, hebben we hen ook de postkaarten gestuurd. 

Zwerfvuil is nog steeds een groot probleem in België, en de zomerperiode laat de enorme hoeveelheden zwerfvuil dat wordt achtergelaten op de stranden nogmaals zien. Het is tijd om zwerfvuil écht aan te pakken.

Belofte maakt schuld

De nieuwe Waalse regering, bestaande uit MR en Les Engagés, belooft in hun regeerakkoord om ‘zwerfvuil uit te roeien’. Echter is een bewezen bestrijdingsmiddel tegen zwerfvuil, namelijk statiegeld, nergens terug te vinden in het regeerakkoord. Dit hoewel Les Engagés zich eerder wel duidelijk heeft uitgesproken om voor de invoering van een statiegeldsysteem te zijn. Zo begon de partij in 2023 een petitie om een statiegeldsysteem in te voeren, met bijbehorende campagne en video. De petitie staat nog steeds open. 

In het Waalse regeerakkoord voor de nieuwe zittingsperiode wordt gesproken over het uitroeien van zwerfvuil, en het principe ‘de vervuiler betaalt’. Hierdoor verwachten we dat de nieuwe regering radicaal optreedt tegen zwerfvuil en een effectief statiegeldsysteem invoert. De drie gewesten hebben de IVC (interregionale verpakkingscommissie) al opdracht gegeven om een plan op te stellen voor de invoering van een statiegeldsysteem. De statiegeld trein is dus al aan het rijden en mag niet meer gestopt worden. 

Daarnaast is statiegeld vanuit Europa onvermijdelijk. Volgens de nieuwe regels van de PPWR (de herziene Packaging and Packaging Waste Regulation) moeten EU-lidstaten tegen 2029 zorgen voor een gescheiden inzameling van minstens 90% voor plastic flessen en blikjes voor eenmalig gebruik. Het statiegeldsysteem is het enige middel om dit doel te bereiken. Daarom wordt het verplicht onder deze regelgeving (bron). 

Het is nu echt tijd om statiegeld te invoeren. Om de beleidsmakers hieraan te blijven herinneren zullen we postkaarten blijven sturen. Deze postkaarten laten zien wat statiegeld een krachtig middel maakt, en waarom België het onverwijld zou moeten introduceren. 
Onze boodschap versterken? Stuur de postkaarten naar de ministers via social media via deze link.

18 organisaties sturen brief voor een effectief statiegeldsysteem naar drie regionale milieuministers van België

Vandaag hebben achttien verschillende organisaties een brief naar de drie gewestelijke milieuministers gestuurd, met de dringende oproep voor een effectief statiegeldsysteem overal in België. Onder de ondertekenaars zijn verschillende organisaties die zich eerder al hebben aangesloten bij de Statiegeldalliantie.  

Het zwerfvuil probleem 

In de brief vragen de organisaties de milieuministers om maatregelen te nemen om de doelstelling van zwerfafval vermindering te halen, zoals beloofd. Eerder zijn er pogingen gedaan om deze te halen, bijvoorbeeld met proefprojecten in Wallonië en Brussel, en de proefprojecten in Vlaanderen rond het ‘digitale’ statiegeld. Deze projecten bleken echter niet effectief te zijn om het zwerfvuil probleem op te lossen. Ook organiseren Mooimakers en Be Wapp jaarlijks regionale schoonmaakacties, maar ook deze verbeteren de situatie niet.

De oplossing om flesjes en blikjes uit het zwerfvuil te houden

De bewezen oplossing om van blikjes en flesjes geen zwerfafval te maken, volgens de ondertekenaars? Statiegeld! Zo zijn Letland, Litouwen en Slowakije enkele voorbeelden van de Europese landen waar de invoering van het statiegeld met inzameling op het verkooppunt werkt. In deze landen komen namelijk bijna geen plastic flesjes en blikjes meer in het zwerfvuil terecht. Daarom roepen de achttien organisaties op om niet het wiel uit te gaan vinden, maar het voorbeeld van andere Europese landen op te volgen en zo snel mogelijk een effectief, klassiek statiegeldsysteem in te voeren.  

Geen woorden, maar daden

Ministers spraken zich al eerder uit over een statiegeldsysteem, zo zei Vlaams minister Zuhal Demir dat statiegeld onvermijdelijk is. Anderzijds verklaarde haar Waalse collega Céline Tellier onlangs dat we nog maar enkele meters van de eindstreep verwijderd zijn. Daarnaast sprak de Brusselse minister van Leefmilieu zich onlangs uit over het klassieke statiegeld. Volgens de ondertekenaars van de brief zijn dit veel woorden, maar weinig daden. Daarom dringen zij er nogmaals op aan om zo snel mogelijk een effectief statiegeldsysteem in te voeren in België. 

De Statiegeldalliantie zet zich al jaren in voor een statiegeldsysteem dat effectief zwerfvuil aanpakt en deelt daarom ook graag deze boodschap. Klik hieronder op de button om de brief te lezen en help mee de boodschap te verspreiden via social media. 

open-brief-statiegeld-vf-042024Download

De brief werd ondertekend door: 

Algemeen Boerensyndicaat
ATD Vierde Wereld
Boerenbond 
Bond Beter Leefmilieu
Canal It Up
Canopea
Collectif de la Consigne Bruxelloise
Fair Resource Foundation
Fédération Wallonne des Agriculteurs
Ferm
FUGEA
Greenpeace
Gents Milieufront
Landelijke Gilden
Natuurpunt
Proper Strandlopers
Réseau Wallon de Lutte contre la Pauvreté
Testaankoop