Bijna een derde van het afval dat verschillende vrijwilligers opruimden tijdens de Lenteschoonmaak en de Grand Nettoyage, had kunnen worden voorkomen door statiegeld. Dat blijkt uit de resultaten van ‘Elk flesje en blikje telt’, de campagne van de Statiegeldalliantie tijdens de jaarlijkse periode van opruimacties.
Vorige maand trokken opnieuw tienduizenden vrijwilligers door straten, parken en natuurgebieden in heel België. Gewapend met vuilniszakken en grijpstokken maakten ze hun buurt schoon. Maar hoe zinvol blijft al dat opruimwerk, als een groot deel van het zwerfvuil gemakkelijk zou kunnen voorkomen?
Daarom riep de Statiegeldalliantie dit jaar op tot extra actie. Tijdens opruimacties verzamelden deelnemers de plastic flesjes en blikjes in een aparte zak – een eenvoudige, maar krachtige manier om de omvang van het probleem zichtbaar te maken.
Flesjes en blikjes: bijna één derde van het zwerfvuil
Uit eerdere metingen van OVAM weten we dat flesjes en blikjes 35% van het volume van zwerfvuil uitmaken. De resultaten van deze actie bevestigen dat: bij opruimacties waar flesjes en blikjes apart werden ingezameld, bestond 29,08% van het ingezamelde volume uit deze drankverpakkingen.
Dat betekent: bijna een derde van de tijd en energie van vrijwilligers gaat jaarlijks naar het opruimen van afval dat makkelijk te vermijden is – met statiegeld. Zonder structurele maatregelen blijft het dweilen met de kraan open.
Hoewel Be WaPP stelt dat het zwerfvuil in het algemeen licht lijkt af te nemen, blijven blikjes en plastic flessen het straatbeeld vervuilen. Terwijl producenten buiten schot blijven, zijn het de vrijwilligers die elk jaar opnieuw de gevolgen aanpakken. Uit eerder onderzoek blijkt dat zwerfvuilvrijwilligers jaarlijks 17% van al het zwerfvuil in Vlaanderen opruimen (Mooimakers, 2025).
In verschillende gemeenten in Vlaanderen en Wallonië werden opruimacties georganiseerd en de flesjes en de blikjes apart verzameld. In één gemeente werden alle drankverpakkingen zelfs afzonderlijk geteld. De inzet van de vrijwilligers maakt het probleem tastbaar én zichtbaar. Het toont aan hoeveel werk we jaarlijks kunnen besparen als statiegeld er eindelijk komt.
Inmiddels hebben al 18 landen in Europa een succesvol statiegeldsysteem. In buurlanden zoals Duitsland is statiegeld al jaren geleden ingevoerd, en bewezen succesvol. Daar wordt meer dan 98% van alle flesjes en blikjes weer ingeleverd en dus niet op straat gegooid. Ook in Nederland is statiegeld succesvol, daar liggen sinds de invoering van statiegeld op blikjes 80% minder blikjes op straat (bron). Om de flesjes en blikjes in het zwerfvuil effectief aan te pakken, zal België een statiegeldsysteem moeten invoeren.
Wat nu?
De actie ‘Elk flesje en blikje telt’ bracht niet alleen het probleem in kaart, maar bewees ook dat verandering mogelijk is – als de politiek meebeweegt. Daarom roept de Statiegeldalliantie alle beleidsmakers op: voeg de daad bij het woord en voer statiegeld in op alle drankverpakkingen.
Want zolang er geen statiegeld is, blijft elk blikje en flesje tellen.
Volg onze campagne ook op social media